Ślepowron zwyczajny

Ślepowron zwyczajny, ślepowron – gatunek dużego ptaka brodzącego z rodziny czaplowatych, zamieszkującego wszystkie kontynenty prócz Australii i Antarktydy, w zależności od podgatunku:

• ślepowron zwyczajny (Nycticorax nycticorax nycticorax) – środkowa i południowa Europa, Azja południowa i centralna, Afryka z Madagaskarem.
• ślepowron czapeczkowy (Nycticorax nycticorax hoactli) – Ameryka od Kanady po północną Argentynę.
• ślepowron ciemnoszyi (Nycticorax nycticorax obscurus) – Chile i Argentyna po Ziemię Ognistą.
• ślepowron falklandzki (Nycticorax nycticorax falklandicus) – Falklandy.

W Polsce to ptak nielicznie i lokalnie lęgowy. Gniazduje głównie w dolinie górnej Wisły (z tego powodu jest symbolem Ziemi Oświęcimskiej), w innych rejonach kraju sporadycznie, np. w dolinie Nidy, dolinie Narwi, w Parku Narodowym „Ujście Warty” czy nad zbiornikiem Jeziorsko. Na przelotach obserwowany na terenie całego kraju, choć dużo częściej na południu.

Cechy gatunku

Krępa sylwetka. Głowa, szyja i spód białe, na głowie czarna czapeczka. Czarny również grzbiet, a skrzydła, pokrywa nadogonowa i ogon szare. W okresie godowym z głowy wyrastają dwa długie białe pióra ozdobne. Pełną gracji sylwetkę uzupełnia czerwona tęczówka. Samica i samiec wyglądają podobnie, ich upierzenie spoczynkowe różni się brakiem piór ozdobnych. U N. n. hoactli czapka dochodzi niemal do oka, a nogi w okresie godowym mają kolor łososiowy. N. n. falklandicus występuje w dwóch odmianach barwnych – jaśniejszej, która jest podobna do N. n. nycticorax, i ciemniejszej. N. n. obscurus jest najciemniejszy i największy, o czarnobrązowym spodzie ciała.

To ptak nadrzewny. Do Afryki równikowej wraca pod koniec lata, w sierpniu i wrześniu. Wielkości wrony. W locie widać jego zaokrąglone, szerokie skrzydła oraz skurczoną szyję. Lata cicho podobnie jak sowa. Zarówno w powietrzu, jak i w spoczynku często wydaje dźwięk „kuak”.

Wymiary średnie

dł. ciała ok. 60–65 cmrozpiętość skrzydeł ok. 105–110 cmwaga ok. 400–800 g

Biotop

Zabagnione brzegi zbiorników wody, zarówno słodkiej jak i słonej.

Powrót na lęgowiska i toki

Na lęgowiska wracają falami w marcu i kwietniu, a gniazdowanie trwa od kwietnia do lipca. Najpierw przylatuje pierwsza grupa ptaków – straż przednia, zawsze nocą. Toki zaczynają się po tygodniu wypoczynku. Ptaki te stroszą wtedy pióra, klaskają dziobami i jako podarki (tylko symboliczne) składają gałązki. Po skojarzeniu się w pary samica zaczyna budowę gniazda.

Gniazdo

Konstrukcja o średnicy 30–40 cm, na krzewie, w zaroślach lub na drzewie z gałązek przynoszonych przez samca (buduje samica). Tworzy kolonie, nawet z innymi ptakami, nad stawami, rzekami o wolnym prądzie, na bagnach.

Jaja

W ciągu roku wyprowadza jeden, rzadziej dwa lęgi, składając w różnych porach roku 3 do 6 zielonkawych jaj.

Wysiadywanie

Jaja wysiadywane są przez okres 21 do 23 dni przez obydwoje rodziców, którzy regularnie zmieniają się co 2–3 godziny. Pisklęta opuszczają gniazdo po 3–4 tygodniach, kiedy zaczynają już wspinać się po pobliskich gałęziach. Na początku nie potrafią zachować stałej temperatury ciała, więc rodzice ogrzewają je przez 10–12 dni. Mają długi, jasnobrązowy puch, gdy podrosną pióra są tej samej barwy, ale z jasnymi plamami. Samodzielne stają się po 7 tygodniach. Dojrzałość osiągają po 2–3 latach.

Pożywienie

Zwierzęta wodne – ryby, płazy i różne owady; prowadzi nocny tryb życia – poluje głównie rano i wieczorem. Odlatują wtedy na żerowiska oddalone o parę kilometrów od gniazda, na płytkich stawach i rzekach.

Ślepowron w wierzeniach i jego nazwa gatunkowa

W słowiańskich wierzeniach ślepowron odgrywał rolę psychopomposa, przewodnika dusz, który towarzyszył zmarłym w drodze przez rzekę oddzielającą świat żywych od umarłych. Łacińska nazwa oznacza dosłownie „nocny kruk” i tak też, jako nocny odpowiednik kruka, pojmowano go w wielu kulturach. Polska nazwa wywodzi się od nocnego trybu życia. Uznawano go za ślepego, bo w dzień ukrywał się w zaroślach, a wydawał podobny głos do krakania wrony.