Fakty o: Sterniczka zwyczajna
Sterniczka zwyczajna, sterniczka, sterniczka białogłowa – gatunek ptaka z podrodziny sterniczek w rodzinie kaczkowatych, zamieszkujący zachodnią część basenu Morza Śródziemnego oraz południowo-wschodnią Europę i dalej pasem w środkowej Azji aż po północne Chiny dochodząc do 56°N. Populacja śródziemnomorska osiadła, pozostałe ptaki zimują w okolicach Morza Kaspijskiego, na Bliskim Wschodzie, w Pakistanie i sporadycznie w północno-zachodnich Indiach. Im dalej na zachód, tym zasięg staje się bardziej wyspowy. W Polsce pojawia się sporadycznie. W Europie Środkowej widywana od października do marca.
Morfologia
- Cechy gatunku
- Długość ciała 43–48 cm, rozpiętość skrzydeł 62–70 cm; masa ciała samic 510–900 g, samców 553–865 g. Ptak o charakterystycznej sylwetce, w której wyróżnia się zadarty ku górze długi ogon w kształcie klina i dużą głowę. W czasie pływania ogon może z poziomem tworzyć kąt 45–50 stopni, ale zdarza się sterniczce ciągnąć go po wodzie. Podrażnione ptaki wznoszą ogon pionowo lub nawet przeginają go na grzbiet. Obie płci mają też mocny dziób z wypukłością u nasady, w środku zwężony, a na końcu rozszerzony i płaski z zagiętym paznokciem. Samiec większy od samicy, o białej głowie z ciemną plamą na szczycie głowy i potylicy przechodzącą w czarną obrożę okalającą kolor biały, który sięga również na górną część szyi. Pierś rdzawobrązowa, skrzydła i boki brązowe z ciemnym poprzecznym prążkowaniem, ogon ciemnobrązowy, brzuch białawy. Dziób błękitny, nogi szare. W szacie spoczynkowej kaczor bardziej matowo ubarwiony. Samica i młodociane podobne do samca, ale nieco jaśniejsze, o głowie brązowej, z białą plamą pod okiem przedzieloną poprzecznym brązowym pasem od nasady dzioba do karku, oraz o szarym dziobie. Gdy nie są przez nic niepokojone, pływają spokojnie na powierzchni. W razie niebezpieczeństwa zanurzają się głębiej, tak, że ponad wodą widać tylko głowę.
- Podobna do niej jest sterniczka jamajska (Oxyura jamaicensis), ale jej samiec jest mniej biały na policzkach i pas na policzku samicy jest mniej widoczny.
![Sterniczka zwyczajna](https://tzmedia.b-cdn.net/media/images/wiki-article-component/thumb/a3/a3ea713134029d7c1d48e58b9e1a6aac.jpg)
Tryb życia
- Biotop
- Płytkie, zarośnięte jeziora słodkowodne lub słonawe i oczka wodne w strefie stepu, również te słonawe. Preferuje jeziora gęsto zarośnięte trzciną, ale posiadające również fragmenty wolne od roślinności.
- Gniazdo
- Samica buduje pływającą platformę ukrytą w trzcinie w pobliżu wody. Składa się z trzcin i innych wodnych, gnijących roślin. Zdarza się często, że zajmuje gniazdo łyski albo perkoza, wtedy jednak wykańcza je po swojemu. Wynika to z tego, że sterniczka potrzebuje głębokiego gniazda, gdzie jaja leżą jedno nad drugim. Budową prawdopodobnie zajmuje się samica (choć nie zaobserwowano jeszcze tej czynności).
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju i czerwcu 6 do 13 wyjątkowo dużych i szarych (czasem lekko zielonkawych) jaj o średnich wymiarach 66 x 50 mm i masie dochodzącej do 100 g.
- Okres lęgowy
- Jaja wysiadywane są przez okres 23 do 26 dni przez samicę, przy czym z dość znacznymi przerwami. Ciekawostką jest, że w końcowym okresie zarodki mają tak rozwinięty mechanizm termoregulacji, że jaja bez ogrzewania mogą przeżyć nawet tydzień. Korzystają przy tym z ciepła wydzielanego przez butwiejące rośliny, którymi wyścielone jest gniazdo. Pisklęta wykluwają się już w pełni ukształtowane, ze sztywnym ogonem. Wodzone są prawdopodobnie tylko przez kaczkę. Usamodzielniają się podczas pierzenia (wiek 58–70 dni) lub nieco wcześniej.
- Pożywienie
- Rośliny wodne uzupełnione drobnymi zwierzętami. To głównie młode pędy, pączki i nasiona roślin wodnych uzupełniane owadami wodnymi, mięczakami i skorupiakami.
Ochrona
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii EN (zagrożony wyginięciem).
- Wiele pierwotnych miejsc lęgowych uległo wyschnięciu w wyniku obniżenia się wód gruntowych i susz. Z tej przyczyny dla zachowania tej zagrożonej kaczki dużą rolę odgrywają sztuczne zbiorniki wodne. Zanik lokalnych populacji lęgowych np. we Włoszech, Maroku i Grecji oraz zmniejszenie liczebności w wyniku polowań i niszczenia siedlisk obserwuje się już od XIX wieku. Tylko intensywne działania na rzecz ochrony gatunku w Hiszpanii dały wzrost populacji lęgowych.