Lapa do Santo, Carste de Lagoa Santa Environmental Protection Area

Lapa do Santo to stanowisko archeologiczne położone w północnej części krasu Lagoa Santa, w stanie Minas Gerais, we wschodniej części środkowej Brazylii. Dokumentuje ono obecność człowieka od ok. 12000 lat temu, prezentując trzy odrębne fazy okupacji, które odpowiadają wczesnemu, średniemu i późnemu holocenowi. Technologia litowa, zooarchaeologia i analizy wieloizotopowe wskazują na grupy zbieraczy-myśliwych o niskiej mobilności i strategii utrzymania skoncentrowanej na zbieraniu pokarmu roślinnego i polowaniu na małe i średnie ssaki. Wykorzystanie Lapa do Santo jako miejsca pochówku rozpoczęło się między 10,3-10,6 cala kyBP od pochówków pierwotnych. W okresie 9,4-9,6 cala kyBP centralnymi elementami postępowania ze zmarłymi były: usuwanie zębów, okaleczanie, odkawałkowanie, wystawianie na działanie ognia i prawdopodobnie kanibalizm, wszystko po to, by zmniejszyć masę ciała przed ponownym pochówkiem szczątków przy zachowaniu ścisłych zasad. Wobec braku architektury monumentalnej i wyposażenia grobowego grupy te wykorzystywały części świeżych zwłok do rozbudowywania swoich rytuałów. W ramach tego programu pogrzebowego Lapa do Santo prezentuje najstarszy w Nowym Świecie przypadek dekapitacji. Innym typem pochówku były doły wypełnione oddzielonymi kośćmi pojedynczego osobnika, które zawierały liczne dowody na złamania okołokomorowe. Lapa do Santo prezentuje również rzadki przypadek sztuki naskalnej datowanej na pewną datę: wczesnoholoceńską niską płaskorzeźbę antropomorficzną przedstawiającą fallusa.