Fakty o: Ścierwnik
Ścierwnik, ścierwnik biały, białosęp – gatunek dużego ptaka padlinożernego z podrodziny orłosępów w rodzinie jastrzębiowatych, jedyny przedstawiciel rodzaju Neophron.
Zasięg występowania
Ścierwnik zamieszkuje w zależności od podgatunku:
- Neophron percnopterus ginginianus – Nepal i Indie.
- Neophron percnopterus majorensis – Wyspy Kanaryjskie.
- Neophron percnopterus percnopterus – południową Europę po Azję Środkową i Indie oraz północną Afrykę i Arabię. Na południu sięga do Tanzanii i Angoli, a na zachodzie osiąga Wyspy Kanaryjskie i Wyspy Zielonego Przylądka. Do Polski zalatuje wyjątkowo. Znanych jest 9 wiosenno-letnich obserwacji (głównie maj-sierpień), z czego ostatnia pochodzi z 28 kwietnia 2015 roku (nad Puszczą Knyszyńską).
Taksonomia
Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz, nadając mu nazwę Vultur Perenopterus. Holotyp pochodził z Egiptu.
Etymologia
- Neophron: w mitologii greckiej Neophron był synem Timandry zazdrosnym o jej romans z Aegypiusem. Neophron z kolei uwiódł matkę Aegypiusa, Bulis, a następnie go oszukał, sprawiając że dzielił łoże z własną matką. W następstwie późniejszych wypadków Neophron i Aegypius zostali przekształceni w sępy, Bulis w czaplę, a Timandra w jastrzębia lub małego ptaka.
- Percnopterus, percnopterus (perenopterus (pisownia oryginalna)): łac. percnopterus „sęp”, od gr. περκνοπτερος perknopteros „sęp”, od περκνος perknos „ciemny”; -πτερος -pteros „-skrzydły”, od πτερον pteron „skrzydło”.
- Abernius: niem. abernten „zbierać plony”; Wood w swoim tekście podał niemiecką nazwę „Gemeine Aberne” oznaczającą „zbieracz brudu”.
- ginginianus: Gingi, Wybrzeże Koromandelskie (tj. Gingee, Tamilnadu), Indie.
- albus: łac. albus „biały, martwy biały” (por. candidus „lśniący biały”).
- majorensis: Majorata, starożytna nazwa Fuerteventury, od nazwy „Majos” – plemienia Guanczów, które zamieszkiwało tę wyspę.
Morfologia
Długość ciała ok. 54–70 cm, rozpiętość skrzydeł 146–175 cm; masa ciała 1600–2400 g. Samica jest niewiele większa od samca, ale może być cięższa o 10–15%. Dorosłe osobniki brudnobiałe z czarnymi lotkami. Przód głowy i wole nagie, skóra żółta. Dziób ciemny, nogi żółte. Młode całe brązowe. N. percnopterus ginginianus jest mniejszy i ma żółty dziób.
Ekologia
- Biotop
- Góry, tereny otwarte i osiedla ludzkie.
- Gniazdo
- Na półce skalnej, w załomach budynków (w tym egipskich piramid). Zwykle gnieździ się pojedynczo, jednak w sprzyjających warunkach buduje gniazda gęsto obok siebie. W połowie XIX w. w Stambule istniała kolonia, licząca 2000 gniazd.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając dwa jaja w marcu lub maju (populacje europejskie).
- Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są przez okres 42 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po 70–90 dniach.
- Pożywienie
- Padlina i odchody zwierząt. Potrafi rozbijać strusie jaja, obrzucając je kamieniami.
Sudan Południowy