Moala Island

Moala to wyspa wulkaniczna w podgrupie Moala archipelagu Lau na Fidżi. Jej powierzchnia wynosi 62,5 km2, co czyni ją dziewiątą co do wielkości wyspą Fidżi. Najwyższy punkt na wyspie Moala, o maksymalnej wysokości 468 metrów, nazywa się Delaimoala i jest bogato porośnięty ciemnym, gęstym lasem. Ludność, licząca około 3000 mieszkańców, mieszka w ośmiu wioskach. Główną z nich jest wioska Naroi, licząca ponad 500 mieszkańców. Działalność gospodarcza obejmuje uprawę kokosów, produkcję kakao, rybołówstwo i produkcję yaqona.

Ustna historia wyspy przedstawiona w zapisach genealogicznych, które są finansowane przez Brytyjczyków za pośrednictwem Ratu Sukuna, którego matka pochodzi z Naocovonu. Zapisy genealogiczne, czyli Vola-ni-Kawa Bula kei Viti w skrócie VKB, nakazują, aby wszyscy Moalanie byli zarejestrowani pod dwoma wielkimi synami przedkolonialnego Fidżi, a są to: Kubuavanua i Rovarovaivalu. W ten sposób wyspa została podzielona na dwa podregiony: Moala Levu i Moala Lailai. Moala Levu obejmuje klan, który sam siebie nazywał Yavusa Ratu, oraz Turagalevu lub Turaga Ulu, którego wpływy są odczuwalne głównie w północno-zachodniej części wyspy, od Naroi do Vadra. Moala Lailai, których wioska wpływów była niegdyś odczuwalna na całych wyspach od Manukui i Wainikelei. Ta grupa Moalanów zamieszkuje południowy i wschodni kraniec wyspy od Vunuku, Cakova do Nasoki.

Mówi się, że ósma wioska, która zajmuje wyspę, należy do dzieci Rokomautu, którego synowie to Rovarovaivalu, którego dzieci znane są jako "yavusa tinitini", na czele z Naivalukuru. Wioskę początkowo zasiedlali Uciwai, a później Yavusa Ratu z Veraty i Yavusa Nacuritutu po powrocie z Tonga. Te trzy klany osiedliły się w zatoce w niewielkiej odległości od siebie. Wioskami, które zajęły Moala, były najpierw Wainikelei; następnie Nasau lub Korosau; Manukui; Keteicake, a później Nuku, Vadra i Maloku. Te ostatnie wioski powstały w wyniku wojny pomiędzy Manukui i Nasau.

Postkolonialne Fidżi spowodowało przeniesienie Nasau do dzisiejszego Naroi oraz przesiedlenie Manukui do Vunuku, Cakova i Nasoki. Inni osadnicy przybyli w postaci Vadra, Nuku i Maloku z innych części Fidżi, aby sformalizować swoje wysiłki w ostatniej wojnie plemiennej, która miała miejsce na wyspie, a która upolityczniła osiedle poprzez wysiłki Sukuna, aby zarejestrować Fidżyjczyków.

Niestety wyspa Moala boryka się z problemami w rybołówstwie, co zmusza ją do importowania z głównego lądu Viti Levu głównie ryb w puszkach. Zanieczyszczenie morza było głównym czynnikiem, który wypłoszył morskie życie z wyspy, a co gorsza, doprowadził do ich uśmiercenia, zwłaszcza w północnej części wyspy, w Naroi.

Kościół metodystyczny jest silny w Moala. Obecnie w Moala istnieją również inne wyznania protestanckie, takie jak JW, SDA, a także katolicyzm lub jego odmiany. Ponieważ wyspa jest zamieszkana przez ludność tubylczą, o dziwo nie przez znany ruch Maafu, jak to niektórzy przedstawiają. Josaia Donumaibulu, jeden z pierwszych świeckich pochodzących z Moalan, który przyniósł na wyspę biblijne przesłanie, został odrzucony przez swoich krewnych w Nasau, dlatego osiedlił się u swoich krewnych w Wainikelei. Donumaibulu pełnił swoją ostatnią misję w Rewie, gdzie zmarł, a jego pamięć i imię upamiętnia kościół w Lomanikoro.

Miejscowe opowieści ludowe, dobrze znane wszystkim, a przez wielu pogardzane, mówią, że "Rokomautu" pozostał jednak na wyspie po przybyciu na Kaunitoni w dziewiczą podróż° zatwierdzoną przez jego ojca, "Ratu". W innych opowieściach ludowych Ratu opuścił Totoyę i udał się do znanej dziś Veraty, a na łożu śmierci zarządził wyścig na "nukukatudrau" wszystkich swoich najstarszych synów, aby wyznaczyć swojego następcę. Doprowadziło to do zdrady, która wstrząsnęła historyczną narracją i kulturą Fidżi do samego rdzenia. Inne popularne obecnie legendy mówią, że Kubunavanua przybył do Moala z Tonga, po powrocie na statku Kaunitera. Kaunitera to jego sposób na przejęcie władzy nad Kaunitoni, poprzez zmianę jego nazwy, a następnie udał się w podróż do Tonga. Stąd nazwa: "Kubuavanua" lub "Kabuavanua". Legendy głoszą, że jego powrót nie był akceptowany przez klan w Moala, ponieważ uciekł on z księżniczką z Tonga, co miało zapewnić mu ratunek z Tonga, który, jak się wydaje, stanął przed obliczem Maafu. Kubuavanua przewodził grupie, która nazywała siebie "Turagalevu" lub "Wielkim Królem". Według historii ludowej ci dwaj, Rokomautu i Kubuavanua, byli pierwszymi lądowcami lub ludźmi ziemi, przy czym Rokomautu pochodził z rodu Tuiwai, a Kuduavanua z rodu Tura, czyli potomstwa odpowiednio Degei i Lutunasosba. Lokalne legendy głoszą, że lud Tuiwai jest podobny do żeglarzy, których naturalna umiejętność nawigacji daje się natychmiast odczuć, gdy zasiądą za sterem. Legenda głosi, że oba stada przybyły do Moala, stado Tuiwai pozostało na miejscu, podczas gdy stado Tura ruszyło do Tonga, zabierając ze sobą Kaunitoni, a wracając z nową nazwą Kaunitera. Cel nadania imion Tuiwai i Tura był podobny do obowiązków, jakie każdy z nich ma podczas każdej podróży morskiej: załoga Tuiwai przejmuje ster, podczas gdy załoga Tura zmienia maszt, który musi być przeniesiony na jeden z końców kajaka, gdy trzeba złapać wiatr. Stąd konstrukcja dwóch dziobów fidżyjskiego kanu żaglowego.

Niedługo przed epoką kolonialną, po wojnie z Manukui, Navucunimasi, po przybyciu na wyspę zobaczyli, że jest ona już zajęta i stąd nazwa wyspy "Muala". Uważa się, że klan Nasau pochodzi z Verata, na zachód od Uciwai, który po wojnie z Manukui postanowił ugruntować swoje roszczenia do tytułu wodza, nadając mu tytuł Tui Nasau. Wkrótce potem koloniści wymusili ustanowienie Tui Moala, którego Tui Nasau zgodzili się mianować, pozwalając, by Turagaevu w tym czasie otrzymał instrukcje: "reprezentować/rozrywkę rządu w Naroi, jednocześnie przynosząc wszelkie wiadomości i prośby do Tui Nasau, aby mógł je rozpatrzyć w "vanua" lub innych wioskach". Nadanie Tui Nasau było możliwe tylko dzięki rodowi Wainikelei, mimo że nie był on w żaden sposób związany z wojną Manukui. Legenda głosi, że aby dopełnić rytuału, trzeba będzie wręczyć kosz ziemi i garść młodych orzechów kokosowych jako symbol ziemi i ludzi. Ponieważ żadna z walczących frakcji nie ma takiego statusu, zwrócono się do starszyzny w Wainekeli, która w imię pokoju zgodziła się wziąć udział w ceremonii obdarowania.

Moalan należą do najstarszych w grupie wysp Fidżi, a ich szacunek i siłę potwierdzają powiązania między wyspą a kilkoma wyspami z grupy Fidżi, takimi jak Taveuni, Verata, Bau, Gau, Levuka, Cicia, Vatoa, Ono Kadavu i kilkoma innymi. Na przykład Tuicakau wywodzi się z Moalan, którzy według legend otrzymali tytuł Tuicakau od wiosek, gdy zobaczyli go na rafie. Linia rodowa przebiegała również od wioski do wioski w grupie Lomaitivi, do Takalai Gau.