Daku Balay, Bacolod

Daku Balay to rodowy dom Don Generoso Villanueva, położony przy ulicy Burgos w Bacolod na Filipinach.

Budowa domu Generoso M. Villanueva, znanego plantatora cukru, i jego żony Paz trwała trzy lata. Była to pierwsza budowla w stylu art deco wzniesiona w Bacolod. Zaprojektowany wyłącznie przez właściciela i zbudowany przez inżyniera z Cebu, Salvadora Cinco, trzypiętrowy budynek z wylewanego betonu wzmocnionego stalą, z pełnymi wdzięku zakrzywionymi balkonami, parapetami i oknami z bulajami w stalowych obudowach, wygląda jak Titanic na lądzie. Wśród miejscowych znany był jako Dom Łódki. Jednak wśród rodziny nazywano go po prostu Daku Balay.

Jedna z rodzinnych opowieści o Daku Balay głosi, że patriarcha rodziny zbudował go, aby wypełnić przysięgę, którą złożył, że pewnego dnia zbuduje najwyższy dom w mieście, aby móc patrzeć z góry na dom biznesowego i politycznego rywala. Majestatycznie wznoszący się Daku Balay o powierzchni 5000 metrów kwadratowych, z pięciopoziomowym tarasem dachowym o powierzchni ponad 600 metrów kwadratowych, był najwyższym budynkiem w mieście do 1959 roku, kiedy to wybudowano Philippine National Bank. Był to pierwszy budynek na wyspie Negros, w którym zainstalowano windę, wyprodukowaną przez firmę Inclinator z Filadelfii w USA.

Sam rozmiar i ilość betonu, z którego zbudowany jest Daku Balay, może robić wrażenie, jak na dom mieszkalny. Ale jeszcze większe wrażenie robią detale na zewnątrz i wewnątrz domu, które patriarcha Villanueva osobiście wybrał i zaprojektował. Do wykonania i instalacji swojej wizji zatrudnił najlepszych lokalnych rzemieślników z Negros i sąsiednich wysp. Misterna kamieniarka podłóg w korytarzu i weneckie wykończenie betonowych ścian zostały ułożone według wzorów i kolorów, oddzielone miedzianymi okładzinami. Przy wejściu frontowym odwiedzających witają trzy idealnie połączone ze sobą kule, symbolizujące olimpijski uniwersalizm człowieka oraz połączenie przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Przy tylnym wejściu gości wysiadających z samochodów podczas deszczu witają dwie uśmiechnięte głowy węża, których ciała z wdziękiem wyginają się w górę, tworząc boki foyer. Drewniane podłogi w salonie, dobrane pod względem koloru i naturalnego usłojenia z co najmniej siedmiu różnych gatunków twardego drewna filipińskiego, są ułożone w klasyczne wzory i symbole art deco, podobnie jak drzwi do wszystkich pokoi z litego drewna molave, z których każde jest rzeźbione w delikatne wzory art deco i pikowane rzeźbienia. Zamaszyste schody na trzecie piętro są dramatyczne i starannie wymierzone tak, aby ostatni stopień kończył się na "oro" na każdym z podestów.

Ręcznie malowane szkło z rodzimymi scenami filipińskimi i modernistycznymi postaciami europejskimi zdobi pokoje i łazienki. W foyer na drugim piętrze stalowy, owalny taras widokowy, jak na statku wycieczkowym, umożliwia podglądanie gości przybywających na parter w drodze do salonu lub sali. Na ścianie obok "pokładu/otworu" widokowego znajduje się kunsztowna płaskorzeźba przedstawiająca wyidealizowany świat patriarchy - pomyślną i obfitą ziemię, będącą nagrodą dla pracowitego, krzepkiego rolnika na jego ulubionym zwierzęciu pociągowym - karabao, otoczonego zdrowo wyglądającymi kobietami niosącymi plony prowadzące do rogali z ziemi. Odpoczynek po ciężkiej pracy jest również zawarty w tym skomplikowanym widoku, przedstawionym przez tubylca grającego haranę na gitarze.

Klejnot domu znajduje się na ostatnim piętrze, gdzie Don Generoso wyłożył w najdrobniejszych szczegółach swoją miłość do zwierząt, umieszczając je na podłodze i ścianach w pokoju rekreacyjnym o 6-metrowym suficie. Pierwotnie była to sala bilardowa, w której patriarcha bawił się z przyjaciółmi i rodziną w tym wypełnionym słońcem pomieszczeniu, otwierającym się na własny taras z wysokimi oknami o stalowych obudowach, dzięki którym bryza mogła swobodnie przepływać i chłodzić pomieszczenie. Metalowa rzeźba pająka i muchy, umieszczona na najwyższym szczycie sufitu, zachowała się do dziś w oryginalnym stanie i jest dowodem na to, że Don Generoso w sposób kapryśny chciał przedstawić ludowe opowieści w swoim nowoczesnym domu.

Bardziej fascynujący w Daku Balay niż jego architektura i wnętrza jest fakt, że jego twórca nigdy nie podróżował poza Filipiny. Nie ma żadnych zapisów o zagranicznych podróżach patriarchy. Często jednak odwiedzał Manilę i był na bieżąco z architekturą art deco, która była modna w latach trzydziestych XX wieku i rozkwitała w tym czasie w całym mieście. Przeniesienie jego wizji do Bacolod było odważnym krokiem, tym bardziej, że Daku Balay został zbudowany w całości z lokalnych materiałów.

Podczas II wojny światowej, 21 maja 1942 r. Bacolod zostało zajęte przez wojska japońskie. Generał porucznik Takeshi Kawano Kono, japoński dowódca 77 Brygady Piechoty, 102 Dywizji, zajął dom Don Generoso Villanueva, który służył jako "siedziba władzy" i będąc najwyższym budynkiem w mieście służył jako wieża strażnicza miasta. Dom Don Generoso był zamieszkiwany przez generała broni Kono przez cały okres wojny i służył jako jego biuro. Miasto zostało wyzwolone przez połączone siły filipińsko-amerykańskie 29 maja 1945 roku. Odbudowa miasta po wyzwoleniu zajęła sporo czasu. Jednak na polecenie generała broni Kono dom Don Generoso został ocalony przed zniszczeniem przez wycofujące się wojska japońskie. Po wkroczeniu wojsk amerykańskich, wycofaniu się armii japońskiej w góry i tymczasowym zajęciu Bacolod przez amerykańskie siły zbrojne, dom Don Generoso został zajęty przez generała dywizji Rappa Brusha, dowódcę 40 Dywizji Piechoty, znanej jako Dywizja "Sun Burst", na około pięć miesięcy. Po wycofaniu się wojsk amerykańskich dom został ostatecznie ponownie zajęty przez Don Generoso i jego rodzinę.