Kolegiata św. Marcina

Kolegiata Saint-Martin de Candes to dawna kolegiata znajdująca się w Candes-Saint-Martin w zachodniej części francuskiego departamentu Indre-et-Loire, w regionie Centre-Val de Loire.

Pierwszy kościół, pod wezwaniem św. Maurycego, został zbudowany przez św. Marcina w jednej z pierwszych wiejskich parafii w Tours, którą założył i gdzie zmarł w 397 r. Stał się on później kościołem pielgrzymkowym, nawet mimo braku relikwii świętego. W 1050 r. kościół w Candes jest wzmiankowany jako "kościół kolegiacki", a jego kapituła liczy 12 kanoników.

Po zrujnowaniu starego kościoła Saint-Maurice, obecny kościół Saint-Martin de Candes został zbudowany między 1175 a połową XIII wieku. Prace budowlane zostały rozłożone na kilkadziesiąt lat, co jest skromnym okresem, biorąc pod uwagę znaczenie budowli, której architektura jest w dużej mierze inspirowana zachodnim stylem gotyckim. Charakteryzuje się bardzo bogatą dekoracją rzeźbiarską, która zdobi transept i nawę, ale przede wszystkim monumentalną kruchtą, która otwiera się na północną stronę nawy. Dodanie w XV wieku, po wojnie stuletniej, urządzeń czyniących z tej kolegiaty jeden z rzadkich kościołów warownych w Touraine, wzmacnia jej wyjątkowość. Nie uchroniło go to przed poważnymi zniszczeniami podczas wojen religijnych. Dwa trzęsienia ziemi, które spowodowały poważne zniszczenia w odstępie nieco ponad stu lat, wymagały szeroko zakrojonych akcji naprawczych i rekonstrukcyjnych, ale prace restauracyjne podjęte w drugiej połowie XIX wieku były ostro krytykowane: niektórzy historycy mówili nawet o "wandalizmie". Nadal jednak uważana jest za "drugą najpiękniejszą budowlę sakralną w Indre-et-Loire po katedrze Saint-Gatien w Tours". Od czasu rewolucji francuskiej Saint-Martin de Candes utracił status kolegiaty, nawet jeśli ta nazwa pozostała w potocznym użyciu; pozostaje kościołem parafialnym.

Badania nad tą budowlą, chronologią jej powstania, architekturą i interpretacją jej wystroju, który jest szczególnie złożony, trwają nadal na początku XXI wieku: źródła pisane, na których można się oprzeć, są rzadkie, a etapy jej budowy, które przeplatają się zarówno w przestrzeni, jak i w czasie, są trudne do zinterpretowania. Kolegiata, którą w 1836 r. odwiedził Prosper Mérimée, została uznana za zabytek historyczny w wykazie z 1840 r. Ochronie podlega również kilka elementów wyposażenia.