Cité antique, Javols

Anderitum, wzmiankowane w formie ad Gabalos pod koniec III wieku, a następnie w kolejnych wiekach w Javols, to galo-rzymskie miasto położone we francuskim departamencie Lozère, na terenach obecnej gminy Peyre-en-Aubrac. Było to główne miasto civitas Gabales od końca I wieku p.n.e. do około V wieku n.e.

W następstwie osadnictwa łacińskiego, które prawdopodobnie było dość rozproszone i znajdowało się częściowo poza terenem starożytnego miasta, Anderitum zostało prawdopodobnie założone, podobnie jak wiele stolic państw obywatelskich, za panowania Augusta, w ostatnich dwóch dekadach I wieku p.n.e. W II wieku, w okresie największego rozkwitu, miasto zajmowało około czterdziestu hektarów i liczyło kilka tysięcy mieszkańców. Oprócz kilku budynków mieszkalnych, w tym trzech dobrze zidentyfikowanych domus, znajduje się tam amfiteatr lub, co bardziej prawdopodobne, teatr-amfiteatr, dwie łaźnie termalne oraz ośrodek miejski z forum, kurią i bazyliką. Centrum miasta jest zorganizowane w ortogonalną sieć ulic. Jego rozkwit był krótkotrwały, a w następnym stuleciu miasto zaczęło się cofać: Anderitum jest więc jedną z "efemerycznych stolic" rzymskiej Galii. W średniowieczu stolicę przeniesiono do miasta Mende, które wzmocniło swoje znaczenie polityczne i gospodarcze, stając się siedzibą diecezji. Od tego czasu starożytne miasto przekształciło się w wioskę Javols.

Od XIX wieku prowadzone są tam badania archeologiczne, a następnie wykopaliska, które przez długi czas ograniczały się do ścisłego centrum miasta. Pozostałości monumentalnego centrum Anderitum zostały wpisane na listę zabytków w 1954 r. a pozostała część terenu została objęta taką samą ochroną w 1991 r. Poprawa walorów krajobrazowych, przywrócenie sieci ulic w mieście oraz prace konserwatorskie przy najważniejszych zabytkach poprawiają warunki zwiedzania. Technologie rzeczywistości wirtualnej umożliwiają także rekonstrukcję starożytnego miasta.