Church of Panagia Protothronos, Naksos

Kościół Panagia Protothronos znajduje się we wsi Halki w Tragaia, w głębi wyspy Naksos w Grecji. Kościół jest poświęcony Zwiastowaniu i prawdopodobnie był wczesnochrześcijańską bazyliką, z której zachował się jedynie synthronon i tron biskupi w półokrągłej konsze sanktuarium. W czasach średniobizantyjskich budynek został przekształcony w przejściowy kościół krzyżowo-krzyżowy. Akindynosa od północy i sklepioną prostokątną salę od południa.

Według inskrypcji architrawowej, pochodzącej prawdopodobnie z tego samego okresu, kościół został odnowiony w 1052 roku. Inskrypcja wymienia także imiona biskupa Leona, Niketasa, "protospatriarchy i turysty Naksji" oraz hrabiego Szczepana Kamilarisa. Inne napisy z XVI i XVII w. mówią o kolejnych remontach. Wnętrze kościoła jest dekorowane w pięciu kolejnych warstwach, datowanych na okres wczesnochrześcijański, IX wiek, X, XI i XIII wiek. Niektóre z nich zostały oderwane, a następnie ponownie umieszczone po usunięciu najwcześniejszej warstwy, dlatego obecnie widoczne są freski pochodzące z różnych okresów.

Pierwsza warstwa fresków pochodzi z VII wieku - apostołowie zdobią dolną część konchy, a z boku okna znajduje się przedstawienie św. Izydora. Druga warstwa, namalowana ponad apostołami w konchach, składa się z dekoracji niefiguratywnej, z krzyżami w arkadach, i pochodzi z okresu ikonoklastycznego w IX wieku.

Dwie nałożone na siebie warstwy odsłonięte w kopule datowane są odpowiednio na lata 1052 i 1056, ponieważ powiązano je z inskrypcją architrawową i kolejną inskrypcją w kaplicy północnej, upamiętniającą Wniebowzięcie Służebnicy Bożej Anny w 1056 roku. Uważa się jednak, że pierwsza warstwa oderwana od kopuły, a także inne malowidła ścienne w południowej antenie, pochodzą z nieco wcześniejszego okresu, z X i XI wieku. Przedstawienia świętych Jerzego, Mikołaja, Dimitriosa i Teodora, umieszczone we wschodniej części drugiej warstwy, pochodzą z 1052 roku.

Według innego poglądu, przedstawienie Zwiastowania na południowej ścianie sanktuarium jest późniejsze, datowane na XI lub XII-XIII wiek. Pod koniec XIII w. dolna część konchy sanktuaryjnej została ozdobiona postaciami biskupów pełniących funkcje, z których tylko jeden zachował się w formie oderwanej. Suplikacja przedstawiona w apsydzie została namalowana później.