De Verwoeste Stad, Rotterdam

Zniszczone Miasto to rzeźba pamiątkowa z brązu znajdująca się w holenderskim mieście Rotterdam. Upamiętnia niemieckie bombardowanie Rotterdamu 14 maja 1940 r. które zniszczyło średniowieczne centrum miasta. Odsłonięta w 1953 r. w 2010 r. została uznana za holenderski pomnik narodowy. Jest to największa rzeźba urodzonego w Rosji francuskiego rzeźbiarza Ossipa Zadkine'a, jego najbardziej znane dzieło i najbardziej znana rzeźba w Rotterdamie.

Rzeźba o wysokości 6,5 m przedstawia stylizowaną postać ludzką opartą o pień drzewa. Postać trzyma obie ręce w górze, głowę ma odrzuconą do tyłu, jakby płakała z żalu, a w jej klatce piersiowej i brzuchu widnieje dziura. Brak serca ma symbolizować zniszczenie centrum Rotterdamu. Zadkine opisał ją jako "okrzyk przerażenia wobec nieludzkiej brutalności tego aktu tyranii". Rzeźba została porównana do postaci z rękami uniesionymi w przerażeniu po prawej stronie obrazu Picassa Guernica. Rzeźba stoi na zwężającym się cokole o wysokości 2 m, wykonanym z granitowych bloków labradorskich. Rzeźba znajduje się po północnej stronie basenu portowego Leuvehaven z początku XVII w. w centrum Rotterdamu.

Twórczość Zadkine'a pozostawała pod wpływem Rodina i kubizmu. Inspiracja do stworzenia rzeźby przyszła wkrótce po zakończeniu II wojny światowej, prawdopodobnie w 1946 lub 1947 r. kiedy jego pociąg przejeżdżał przez zrujnowane centrum Rotterdamu podczas podróży z Paryża do swojego przyjaciela, lekarza i malarza Hendrika Wiegersmy w holenderskim mieście Deurne. Zadkine wykonał z terakoty model o wysokości 70 cm, który miał być pomnikiem ofiar wojny, wystawionym w Berlinie i Pradze w 1947 roku. Terakota została uszkodzona podczas transportu, więc Zadkine stworzył nowy model w gipsie o wysokości około 140 cm, który został wystawiony w Brukseli i w Stedelijk Museum w Amsterdamie w 1948 roku. Stworzenie pełnowymiarowej rzeźby z brązu zlecił Zadkine Gerrit van der Wal, dyrektor zarządzający siecią holenderskich domów towarowych De Bijenkorf, którego dom w Rotterdamie został poważnie uszkodzony podczas niemieckiego bombardowania w 1940 roku. Model z brązu został wystawiony w Muzeum Boijmans Van Beuningen w Rotterdamie w grudniu 1949 roku.

Pełnowymiarowa rzeźba z brązu powstała w latach 1951-1953 i została odlana w odlewni Susse Frères w Paryżu. Została przekazana miastu jako anonimowy dar, pod warunkiem, że miejsce jej ustawienia wybierze Zadkine i że pozostanie ona na swoim miejscu na stałe; tożsamość ofiarodawcy stała się znana w 1978 roku. Nowoczesna rzeźba wzbudziła kontrowersje, a zastrzeżenia Jana Tillemy, dyrektora Departamentu Robót Publicznych w Rotterdamie, zostały opublikowane w "Katholiek Bouwblad". Tillema potępił rzeźbę jako "szaleńczo demoniczną plagę", która "na zawsze sparaliżuje serce mojego miasta". Mimo jego zastrzeżeń, dar został ostatecznie przyjęty, a Tillema był odpowiedzialny za zaprojektowanie cokołu. Posąg został podarowany, ale jego montaż, łącznie z cokołem, kosztował 24 500 guldenów.

Został odsłonięty przez Gerarda van Walsuma, burmistrza Rotterdamu, 15 maja 1953 r. na Placu 1940, gdzie obecnie stoi przed Muzeum Morskim w Rotterdamie. W 1975 r. przesunięto go o około 60 m w stosunku do pierwotnego położenia. W 2005 r. został odrestaurowany i tymczasowo usunięty, aby umożliwić prace budowlane, a w 2007 r. powrócił na swoje miejsce. W 2010 r. został zarejestrowany jako Rijksmonument. Propozycja z 2014 r. aby ponownie przenieść rzeźbę do widocznego miejsca na zewnątrz nowego dworca Rotterdam Centraal, została szybko zarzucona.

Mieszkańcy Rotterdamu nadali mu wiele przydomków, takich jak "Stad zonder Hart", "Zadkini", "Jan Gat" i "Jan met de Handjes".

W lutym 2019 r. rzeźba i jej emocjonalny wpływ zostały omówione w programie Pen Pals w BBC Radio 4.