Fakty o: Gęś białoczelna
Gęś białoczelna, gęś białoczółka – gatunek dużego, wędrownego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych, zamieszkujący północną Eurazję i Amerykę Północną. Przeloty w lutym – maju i wrześniu – grudniu. Zimuje w południowej Europie, Azji Środkowej i Ameryce Środkowej. W Polsce pojawia się licznie podczas przelotów, na północy i zachodzie kraju. Daje płodne mieszańce z gęsiami domowymi, np. gęsi pskowskie łyse.
Systematyka
Wyróżniono pięć podgatunków A. albifrons:
- A. albifrons albifrons – gęś białoczelna – o różowym dziobie i pojedynczych pręgach na brzuchu. Zamieszkuje tajgę wschodniej Europy oraz Syberii po rzekę Kołymę. Nie występuje w Ameryce Północnej.
- A. albifrons flavirostris – gęś grenlandzka – o pomarańczowym dziobie i dużej ciemnej plamie na brzuchu. Zamieszkuje zachodnią Grenlandię.
- A. albifrons gambelli – gęś arktyczna – tajga zachodniej Kanady.
- A. albifrons elgasi – gęś alaskańska – tajga południowej Alaski.
- A. albifrons sponsa – zachodnia Alaska.
Niektórzy systematycy za osobny podgatunek A. albifrons frontalis uznają populację gęsi białoczelnej zamieszkującą wschodnią Syberię od Kołymy na wschód aż po arktyczną Kanadę.
Morfologia
- Cechy gatunku
- Samiec i samica ubarwione jednakowo. Ogólnie upierzenie szare, na grzbiecie jaśniejsze poprzeczne pręgi. Ciemniejsza głowa. Na spodzie szerokie, czarne, poprzeczne pasy, u niektórych podgatunków zlewające się w jednolitą czarną plamę. Podogonie i pas wokół nasady dzioba aż do oczu białe. Nogi pomarańczowe, dziób pomarańczowy lub różowy (w zależności od podgatunku). Osobniki młodociane mają szarą nasadę dzioba (bez białego czoła) i nie mają ciemnych pasów na spodzie, ale za to szarobrązowe plamy. Najliczniej występująca dzika gęś. Podobna do gęgawy i gęsi zbożowej. Różni się od nich mniejszym rozmiarem, ciemniejszą głową i szyją, różowawym dziobem bez czarnych plam. Rozpoznanie utrudnia czasem to, że może dołączać się do stada innych gęsi. Można usłyszeć jej wysokie „kuu liuu” lub „ho ho”.
- Wymiary średnie
- Długość ciała ok. 66 – 86 cm
- Rozpiętość skrzydeł ok. 118 cm
- Masa ok. 1,4 – 3,3 kg
Tryb życia
- Biotop
- Zabagniona i bezdrzewna tundra i tajga, na których ma lęgowiska (powraca na nie w marcu i kwietniu). Zimuje w licznych parotysięcznych koloniach nad zbiornikami wodnymi np. stawami, gdzie nocuje oraz na rozległych polach i pastwiskach.
- Gniazdo
- Na ziemi, często w licznych, małych kolonii na terenie o lekkim wzniesieniu. Buduje je samica z traw, mchu i puchu.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając 4 do 6 jaj pod koniec maja lub na początku czerwca, dopiero po 2 miesiącach od przylotu z zimowisk. Jaja są kremoworóżowe o wymiarach 76 x 54 mm i średniej masie 25 g, podczas wysiadywania pokrywane są jasnobrązowymi plamkami.
- Wysiadywanie i dorastanie
- Jaja są wysiadywane przez okres 22–28 dni przez samicę. Gąsior jednak czuwa w pobliżu i strzeże gniazda. Pisklęta opuszczają gniazdo po 40–65 dniach. Opiekują się nimi oboje rodzice. Młode gęsi, które jeszcze nie potworzyły par, łączą się latem w stada przechadzające się po tundrze. Gdy skończy się lęg, dochodzą do nich rodziny z tegorocznymi gąsiętami. Na zimowiska wylatują najczęściej w październiku.
- Pożywienie
- Zielone i miękkie części roślin lądowych i ich nasiona.
Ochrona
W Polsce gatunek łowny z okresem ochronnym. Sezon polowań trwa od 1 września do 21 grudnia, a na terenach województw: lubuskiego, zachodniopomorskiego, dolnośląskiego i wielkopolskiego do 31 stycznia.
Wielką Brytanię