Pawian

Zasięg występowania i biotop

Pawiany zamieszkują otwarte tereny leśne i trawiaste Afryki na południe od Sahary i kilka terenów górskich tej pustyni.

Charakterystyka

Wielkość: długość ciała: 50-120 cm; długość ogona: 380-600 mm; masa ciała: 15-30 kg

Wygląd: pawiany mają wydłużony pysk, oczy położone blisko siebie, silne szczęki i krótki ogon. Dymorfizm płciowy jest uwidoczniony w rozmiarach ciała, ubarwieniu i uzębieniu. Sierść ciemnooliwkowo-brązowa, skóra na pośladkach jest naga, fioletowo-brązowa, przechodząca w różową podczas ciąży.

Pożywienie: pawiany zjadają prawie wszystko, ale szczególnie trawę, liście, owoce, orzechy, nasiona, korzenie, bulwy i kwiaty. Nie pogardzą również bezkręgowcami, młodymi ptakami i małymi ssakami, a nawet młodymi gazelami.

Rozród: po ciąży trwającej 173-193 dni samica rodzi 1 młode.

Tryb życia i zachowanie

Prowadzą naziemny i stadny tryb życia. Wśród wszystkich gatunków pawianów znacznie odróżnia się trybem życia pawian płaszczowy, który tworzy złożone struktury oparte na systemie haremowym. Pozostałe gatunki, które określa się niekiedy wspólnym mianem pawianów sawannowych, skupiają się w grupy wielosamcowe z niewielką liczebną przewagą samic. Dominującymi samcami są z reguły młode, najsprawniejsze i najsilniejsze osobniki, niedawno przybyłe do stada. Starsze, wysłużone samce często zawiązują taktyczne koalicje, aby zespołowo przeciwstawić się młodemu samcowi alfa i wywalczyć sobie trochę więcej praw. Młode samce przechodzą okres kilku-, kilkunastomiesięcznej samotności po opuszczeniu macierzystego stada, a przed przyłączeniem się do nowego. Często stają się wtedy łupem drapieżników. Samicom w rui najczęściej asystuje przez jakiś czas wybrany samiec, tworząc z nią rodzaj tymczasowego stadła. Samice często wybierają starszych, przyjaznych partnerów, a nie najsilniejszego samca, zwłaszcza gdy mają młode i obawiają się o ich los.

Długość życia pawianów dochodzi do 45 lat.

Nazewnictwo

Nazwa rodzajowa pochodzi od francuskiego słowa papión (hiszpańskie papion) – „pawian”. Nazwa w nowoczesnej łacinie została zaadoptowana przez G.-L. L. Buffona.

Gatunek typowy

Cynocephalus papio Desmarest, 1820 (= Simia hamadryas Linnaeus, 1758)

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki:

• Papio anubis – pawian oliwkowy
• Papio cynocephalus – pawian masajski
• Papio hamadryas – pawian płaszczowy
• Papio papio – pawian gwinejski
• Papio ursinus – pawian niedźwiedzi