Neue Wasserkunst, Budziszyn

Neue Wasserkunst w Budziszynie, podobnie jak Alte Wasserkunst, to dawny zakład zaopatrzenia miasta w wodę, położony na skalnym płaskowyżu nad doliną Sprewy. Zachowana do dziś budowla została przebudowana w 1721 r. i znajduje się w południowej części starego miasta przy wejściu z doliny Szprewy do miasta Neutor przy Lauenstraße.

Stare wodociągi, zbudowane jeszcze w XV wieku, nie były w stanie sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na wodę najpóźniej na początku XVII wieku. W związku z tym władze miasta zaplanowały budowę drugiej przepompowni, również po to, by w przyszłości móc dostarczać więcej wody do gaszenia pożarów. Wybrano miejsce w pobliżu Lauentoru Zewnętrznego, gdzie Szprewa zbliża się szczególnie do stromego zbocza doliny. 24 lipca 1606 r. burmistrz Budziszyna, Schönborn, oraz mistrz budowlany Wenzel Röhrscheidt Młodszy położyli kamień węgielny. Umieszczono w nim butelkę wina reńskiego, dokument i zdjęcie byłego burmistrza Melchiora Picciusa.

Budynek wyciągowy nad Szprewą został ukończony w 1606 r. W 1607 r. rozpoczęto prace nad krytym przejściem rurowym prowadzącym w górę zbocza, a także nad wieżą. W lipcu 1608 r. mistrz budowlany Röhrscheidt doznał pewnego wieczoru poważnego niepowodzenia, gdy około godziny 21.00 zawaliła się wieża wodociągu. Zniszczył on dwa domy przy Fischergasse poniżej, zabijając 15-letniego chłopca. Katastrofę spowodował nieodpowiedni środek wiążący. Przed nadejściem zimy wieża została odbudowana, a maska założona pod specjalnym nadzorem rady miejskiej.

Mimo że z Neue Wasserkunst do Fleischmarkt na Starym Mieście poprowadzono już rury doprowadzające wodę, obiekt mógł zostać oddany do użytku dopiero 2 lipca 1610 r. Jednak dalsza historia budynku jest również naznaczona katastrofami. Zimą 1618 r. wieża spłonęła po próbie rozmrożenia zamarzniętych rur wodociągowych. W 1620 r. górna część wieży została zniszczona podczas oblężenia przez wojska szwedzkie. W ciągu kolejnych 100 lat wodociągi coraz bardziej podupadały, wybuchło też kilka pożarów.

W 1721 r. wodociągi zostały całkowicie przebudowane, tym razem z kamienia i z kopulastym dachem, co zwiększyło ich odporność. W kolejnych dziesięcioleciach konieczne były ciągłe naprawy windy i pomp, a w 1874 r. w stacji wydobywczej zainstalowano maszynę parową, aby zaspokoić zwiększone zapotrzebowanie na wodę związane z uprzemysłowieniem. Rozwój przemysłu w górnym biegu Szprewy oznaczał jednak, że woda w rzece stawała się coraz mniej zdatna do picia i miasto poszukiwało innych sposobów zaopatrzenia w wodę. W związku z tym wybudowano kilka głębokich studni, z których teraz zasilano rury. W 1893 r. zamknięto Nowy Zakład Wodociągowy. W 1937 r. wieża została gruntownie odnowiona. W 1999 r. rozpoczęto kolejny gruntowny remont, który zakończono w 2000 r.

W podbudowie Nowego Wodociągu znajduje się Neutor, który dawniej był częścią Lauentora Zewnętrznego. Dzięki położeniu na południowym krańcu miasta Wasserkunst, oprócz swojej funkcji, stanowił również część systemu obronnego miasta przy przejściu Frankenstraße przez bramę miejską.