Fakty o: Bielaczek
Bielaczek, tracz bielaczek – gatunek średniej wielkości wędrownego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych, zamieszkujący Półwysep Skandynawski i Syberię aż do północnego zakola Amuru, Sachalinu i Kamczatki. Zimuje w Europie Zachodniej i Środkowej, we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego, w Azji Środkowej oraz na Bliskim i Dalekim Wschodzie. W Polsce pojawia się na przelotach i zimuje; dość licznie na północy, nielicznie na południu.
Charakterystyka
- Wygląd zewnętrzny
- Bielaczek jest najmniejszym z europejskich traczy. Mniejszy od czernicy. Samiec w upierzeniu godowym niemal cały biały. Kantarek i obszar wokół oka czarny, na skroni czarna kresa o kształcie litery V przechodząca na czub utworzony z piór. Na karku czarna półobroża, a na granicy boków i piersi czarna kresa łącząca się z półobrożą i przechodząca w czarne pasmo na grzbiecie (dobrze widoczna w locie). Czarne są również kresy w tylnej części białych plam na grzbiecie. W upierzeniu spoczynkowym podobny do samicy, z szarym tułowiem i brązową głową. Ogon i boki popielate z poprzecznym prążkowaniem. Samica i młode popielatoszare, z brązową głową, nad okiem widnieją czarne plamki. Szyja, podgardle i boki głowy białe. Dziób i nogi szaroniebieskie.
- Głos
- Kaczor wydaje chrząkliwe „krre-ek” lub „e-rreg”, a kaczka pojedyncze „reg” lub „greg”.
- Rozmiary
- długość ciała ok. 38–50 cm, długość skrzydła 17–20 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 55–70 cm
- Masa ciała
- ok. 500–950 g
- Zachowanie
- Wznosi się do lotu, uderzając szybko skrzydłami. Zimuje samotnie lub w małych stadkach, czasem mieszanych z innymi kaczkami. Na zimowiskach spada liczba samców, nawet do 15% na Jeziorze Bodeńskim. Coraz łagodniejsze zimy powodują, że trasy wędrówek (zwłaszcza samców) się skracają.
Środowisko
Jeziora i rzeki na lesistych terenach w strefie tajgi, rzadziej tundry. Zimuje na wybrzeżach mórz i w niewielkiej liczbie na jeziorach w głębi lądu.
Pożywienie
Ryby (głównie zimą) i inne drobne zwierzęta wodne, rzadziej skorupiaki i mięczaki, uzupełnione przez rośliny. W porównaniu z innymi kaczkami ma krótki i mocny dziób o zagiętym końcu i ostrych brzegach, co jest adaptacją do łapania pod wodą żywej zdobyczy. Nurkując przyciska skrzydłami tułów.
Okres godowy
- Toki
- Grupowe toki rozpoczynają się w czasie wiosennych przelotów w lutym i marcu, choć czasem zaczynają się w styczniu jeszcze na zimowiskach.
- Gniazdo
- Najchętniej w starych dziuplach drzew lub budce lęgowej. Wyjątkowo może się gnieździć między korzeniami lub wśród kamieni. Gniazda nie są niczym wyścielone, oprócz piór i szarobiałego puchu. W poszukiwaniu odpowiednich gniazd konkurują z gągołami, które zwykle wcześniej zaczynają składać jaja. Gęstość zasiedlenia obszaru przez bielaczka zależy od ilości miejsc gniazdowania.
Okres lęgowy
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu–maju 5 do 14 kremowych lub bladocielistych jaj. Spotyka się również zniesienia mieszane z jajami gągoła.
- Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są „twardo” przez okres 26 do 28 dni przez samicę.
- Pisklęta
- Kaczęta na drugi dzień po wykluciu wyskakują z gniazda. Matka wodzi je, aż nauczą się latać po 6–7 tygodniach. Kaczęta są w czarno-białym puchu. Pisklęta pierzą się w wieku 70 dni. Stają się dojrzałe płciowo w drugim roku życia, podobnie jak nurogęś i szlachar.
Status, zagrożenia i ochrona
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski).
Czechy