Ohar

Występowanie

Zamieszkuje Eurazję: wybrzeża Morza Północnego, Bałtyku i Morza Śródziemnego oraz pas od Morza Czarnego do północno-wschodnich Chin. Zimuje w zachodniej i południowej Europie nad Morzem Śródziemnym, w północnej Afryce, na Bliskim Wschodzie, subkontynencie indyjskim i we wschodnich Chinach. Latem, podczas pierzenia, największe stada spotyka się na wybrzeżu Morza Północnego między ujściami Łaby i Wezery.

W Polsce skrajnie nielicznie gniazduje na wybrzeżu, w głębi kraju pojawia się sporadycznie i nieregularnie. W latach 2008–2012 jego liczebność szacowano na 110–150 par. Przelatuje w marcu - kwietniu i październiku - listopadzie. Na Helu znajdują się jego najstarsze lęgowiska.

Morfologia

Cechy gatunku

Barwne upierzenie pozwala na jego łatwą identyfikację. Dymorfizm płciowy jest słabo zaznaczony, samiec jest jedynie nieco większy. U nasady dzioba w okresie godowym samiec ma czerwoną narośl, zaś samica biały pas (obrzeżenie). Oprócz tego samica ma brunatną plamę na brzuchu i białe obrzeżenie rudego pasa na piersi. Poza tym obie płcie ubarwione jednakowo. Głowa i górna część szyi czarna z zielonym połyskiem (u samicy bardziej czarnobrązowa), dolna część szyi, spód ciała i grzbiet biały. W poprzek piersi biegnie szeroki, kasztanowobrązowy pas, wzdłuż piersi – czarny. W okresie spoczynkowym obie płci są jeszcze bardziej podobne, tylko samiec ma słabo zaznaczony pas wzdłuż piersi. Młode mają wierzch ciała brązowoszarawy, a spód brudnobiały. Upierzenie dorosłych osiągają jednak dopiero po 3 latach. Na skrzydle rudo-zielone lusterko. W krajach południowych ohar jest ptakiem osiadłym, w północnych i zachodnich – wędrownym. Można usłyszeć jego szybkie „ga ga ga”, a w okresie godowym samiec wydaje gwiżdżące odgłosy „rhio”.

Wymiary średnie

dł. ciała ok. 58–70 cmdługość skrzydła 28–36 cmrozpiętość skrzydeł 110–130 cmmasa ciała ok. 0,9–1,6 kg.

Ekologia

Biotop

Wybrzeża mórz i słonych jezior przymorskich o piaszczystym wybrzeżu z rzadką roślinnością wydmową. W okresie przelotów widuje się go nawet w głębi lądu na stawach i dużych rzekach.

Gniazdo

Zazwyczaj znajduje się w jamie wykopanej przez samicę lub w norze króliczej, borsuczej albo lisiej o głębokości do 4 m. Duża lisia nora może być zajęta przez 5 samic równocześnie. W przypadku braku nory zakłada lęg na powierzchni ziemi, dość często w rozbitych bunkrach, opuszczonych budowlach, szczelinach skalnych i starych grobach lub między kamieniami. Rzadziej gniazduje w dziuplach drzew i gęstych krzewach. Gniazdo może znajdować się do 3 km od brzegu. Jeśli jest to nora, to wysłana jest tylko puchem. Ohar wraca na tereny lęgowe parami w lutym i marcu.

Jaja

Jeden lęg w roku. Samica składa 6–18 kremowobiałych jaj. Wysiaduje je sama, jednak dopiero po zniesieniu ostatniego.

Wysiadywanie

Jaja są wysiadywane przez okres 27 do 29 dni przez samicę, podczas gdy samiec znajduje się w pobliżu gniazda, czasem nawet pilnuje wejścia do nory. Opiekę nad młodymi sprawują oboje rodzice. Zaraz gdy pisklęta wyklują się i wyschną, rodzice prowadzą je nad wodę. Młode mają biały puch w ciemnobrunatne plamy.

Pożywienie

Głównie drobne bezkręgowce uzupełnione roślinami (szczególnie wodorostami). Żeruje na lądzie lub w płytkiej wodzie, gdzie gruntuje. Młode potrafią nurkować. Młode żywią się drobnymi robakami, skorupiakami, mięczakami, owadami wodnymi i rybami; tylko wyjątkowo jest to pokarm roślinny.

Toki

Podczas toków można zobaczyć zacięte gonitwy, wzajemne czyszczenie sobie piór i synchroniczne potrząsanie głowami.

Ochrona

W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą, wymaga ochrony czynnej. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski).