Amphilophus

Amphilophus to fascynujący rodzaj pielęgnicowatych ryb pochodzących z Ameryki Środkowej, występujących od południowego Meksyku po Panamę. Obecnie w tym rodzaju rozpoznano 23 gatunki, z których wiele jest popularnych wśród miłośników akwarystyki.

W ostatnich latach badania Oldřicha Říčana z 2008 i 2016 roku sugerowały przeklasyfikowanie niektórych gatunków pierwotnie zaliczonych do rodzaju Amphilophus. Zaproponował on, aby takie gatunki jak A. alfari, A. altifrons, A. bussingi, A. diquis, A. longimanus, A. macracanthus, A. margaritifer, A. rhytisma, A. robertsoni i A. rostratus powinny być przeniesione do rodzaju Astatheros. Dalsze badania doprecyzowały tę klasyfikację, wskazując, że jedynie A. macracanthus pasuje do Astatheros, podczas gdy pozostałe (A. alfari, A. altifrons, A. bussingi, A. diquis, A. longimanus, A. rhytisma, A. robertsoni i A. rostratus) powinny być klasyfikowane jako Cribroheros. Odkrycia Říčana również ujawniły, że gatunki z rodzaju Astatheros są bliżej spokrewnione z pielęgnicą Jack Dempsey i pielęgnicą tęczową niż z pozostałymi gatunkami Amphilophus.

Unikalnym aspektem rodzaju Amphilophus jest to, że kilka gatunków jest endemicznych dla konkretnych jezior w Nikaragui, takich jak jezioro Apoyo (gdzie żyje sześć gatunków) oraz jezioro Xiloá (gdzie żyją cztery gatunki). Uważa się, że te ryby ewoluowały poprzez proces znany jako specjacja sympatryczna.

Według bazy danych FishBase w rodzaju Amphilophus rozpoznano 16 gatunków. Jednakże dwa gatunki, "Cichlasoma" istlanum i "Cichlasoma" trimaculatum, które FishBase umieszcza w rodzaju Cichlasoma, również należą do Amphilophus. Dodatkowo, Amphilophus erythraeus jest uważany za ważny gatunek (choć FishBase wymienia go jako synonim A. labiatus), podczas gdy Amphilophus margaritifer jest uznawany za gatunek nieważny.

Do godnych uwagi gatunków rodzaju Amphilophus należą:

- Amphilophus amarillo

- Amphilophus astorquii (czarna pielęgnica Midas)

- Amphilophus chancho

- Amphilophus citrinellus (pielęgnica Midas)

- Amphilophus labiatus (czerwony diabeł)

- Amphilophus lyonsi

- Amphilophus sagittae

- Amphilophus zaliosus (pielęgnica strzałka)

Te gatunki są fascynujące nie tylko ze względu na swoją historię ewolucyjną, ale także ze względu na swoje uderzające wyglądy i zachowania, co czyni je ulubieńcami wśród akwarystów.