Nurnik zwyczajny

Występowanie

Zamieszkuje skaliste wybrzeża oceanów Spokojnego i Atlantyckiego – arktyczne wyspy, północ Europy, Azji i Ameryki Północnej. W Europie nurnika widuje się na północnych wybrzeżach Islandii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Danii, Estonii, jak też na Półwyspie Skandynawskim aż do Półwyspu Kola. Nurnik to ptak częściowo wędrowny. Zimę spędza często w pobliżu obszarów lęgowych, oprócz akwenów, gdzie woda zamarza. Niektóre populacje odlatują nad niemieckie wybrzeża oraz południowe części Wielkiej Brytanii, pojedyncze osobniki docierają do francuskich wybrzeży.

W Polsce występuje nielicznie na wybrzeżu, przeważnie zimą poza okresem lęgowym. Najliczniej spotyka się go w marcu i kwietniu. Nad Bałtykiem lęgnie się tylko na izolowanych stanowiskach.

Podgatunki

Wyróżnia się 5 podgatunków C. grylle:

• C. grylle mandtii – północno-wschodnia Kanada po Svalbard, północną Syberię i północną Alaskę
• C. grylle arcticus – północno-wschodnie USA, południowo-wschodnia Kanada i południowa Grenlandia do Wysp Brytyjskich, południowej Skandynawii i Morza Białego
• C. grylle islandicus – Islandia
• C. grylle faeroeensis – Wyspy Owcze
• C. grylle grylle – Morze Bałtyckie

Cechy gatunku

To najmniejsza wśród alk, wielkości gołębia. Obie płci ubarwione jednakowo. W upierzeniu godowym upierzenie czarne z wyjątkiem białych pokryw na- i podskrzydłowych, widnieją jako błyszcząca biała plama. Ubarwienie jest charakterystyczne, bo żaden inny ptak morski nie ma tak czarnego upierzenia. Dziób czarny, spiczasty, o jaskrawoczerwonym wnętrzu. Nogi również jaskrawoczerwone. Podobnie jak inne alki ma je osadzone daleko w tyle, a duże stopy mają błonę pławną. W szacie spoczynkowej upierzenie brudnobiałe, z ciemniejszym prążkowaniem na grzbiecie. Brzuchy mają białe, również tego koloru jest dobrze widoczne lusterko na skrzydłach. Od lipca do listopada wierzch ciała staje się coraz jaśniejszy, z tyłu biały z ciemnym prążkowaniem. Ogon i skrzydła pozostają czarne. Podobnie do dorosłych w szacie spoczynkowej wyglądają osobniki młodociane, ale są nieco ciemniejsze i bardziej brązowe. Pole skrzydłowe mają bardziej plamiste.

Zachowanie

Nurnik jest mniej towarzyskim ptakiem niż pozostałe alki. Gdy pływa po wodzie, ma podniesioną głowę. Poza tym dobrze nurkuje. Podczas lotu, głównie nad wodą, szybko macha skrzydłami, których ciemny spód jest dobrze widoczny. Gdy lecą, słychać furkoczący ruch lotek. W powietrzu widać też na skrzydłach dobrze błyszczące lusterko. Trudno jest go zauważyć na otwartym morzu.

Wymiary średnie

dł. ciała ok. 32–38 cmrozpiętość skrzydeł ok. 49–58 cmwaga ok. 420 g

Głos

Gdy wysiaduje jaja, wydaje łagodne pogwizdywania, gwiżdżące powtarzane okrzyki podobne do cykania świerszcza, a czasem słychać i trele.

Biotop

Lęgnie się na skalistych wybrzeżach morskich (u ich podnóży) oraz wyspach, w norach i na niszach. Zajmuje też tereny nisko położone, a na ptasich wyspach zajmuje ich dolne partie. Zimuje na płytkich wodach przybrzeżnych, zwykle blisko lęgowisk, czasem w pobliżu portów rybackich.

Toki

Na lęgowiskach pojawiają się w marcu, choć zależy to od warunków pogodowych wczesnej wiosny. Zanim przystąpią do lęgów i zakładania gniazd zbierają się na morzu blisko nadbrzeżnych skał, gdzie w formie zabawy w wodzie i pod nią prezentują swe białe lusterka na skrzydłach i czerwone nogi. Samce w czasie wiosennych toków rozdziewają dziób tak szeroko, że widać ich żółtopomarańczowe gardło. Przeważnie co roku związują się z tymi samymi partnerami.

Gniazdo

Gniazdo przeważnie lokuje na półkach skalnych. Gniazdo stanowi szczelina skalna lub jamka pod kamieniami lub skałami. Jaja jednak leżą na nagim podłożu. Jedyną wyściółką mogą być pokruszone muszelki. Przeważnie ptak ten lęgnie się w odosobnieniu lub w małych koloniach. Do wybranego miejsca gniazdowania przywiązuje się przez wiele lat.

Jaja

W ciągu roku od połowy maja do połowy czerwca wyprowadza jeden lęg, składając 1–2 szarawe lub brunatnawe jaja w ciemne kroki, o wymiarach 59x40 mm. Mają stożkowaty kształt, więc tocząc się wokół swych ostrych końców, mogą utrzymać się na spadzistościach.

Wysiadywanie i dojrzewanie

Jaja wysiadywane są przez okres 23–40 dni przez obydwoje rodziców. Po wykluciu karmią je 3–5 razy dziennie. Pisklęta są gniazdownikami, dlatego też opuszczają gniazdo dopiero po uzyskaniu samodzielności po 34–36 dniach, ześlizgując się ze skał do morza jeszcze nim wyrosną im lotki. Pierzenie następuje po 30–50 dniach. Pod koniec lipca kolonia lęgowa pustoszeje.

Pożywienie

Głównie drobne ryby, po które nurkuje w płytkich zbiornikach przybrzeżnych, a także skorupiaki, mięczaki, robaki, owady i rośliny.