San Andrés, Santa Tecla

San Andrés to prekolumbijskie miejsce w Salwadorze, którego okupacja rozpoczęła się około roku 900 p.n.e. jako miasto rolnicze w dolinie Zapotitán w departamencie La Libertad. To wczesne założenie zostało opuszczone do roku 250 z powodu ogromnej erupcji kaldery Lago Ilopango, i zostało ponownie zajęte w V wieku, wraz z wieloma innymi miejscami w dolinie Zapotitán. W latach 600-900 n.e. San Andrés było stolicą państwa Majów, które sprawowało zwierzchnictwo nad pozostałymi osadami w dolinie Zapotitán.

Obszar mieszkalny nie został jeszcze dobrze zbadany. Badania i wykopaliska prowadzone w San Andrés dotyczyły przede wszystkim centrum polityczno-ceremonialnego i wykazały, że było ono podzielone na Siedzibę Południową i Siedzibę Północną. W roku 600 Siedziba Południowa została wypełniona adobe, aby zbudować Akropol, który zawiera struktury ceremonialne i polityczne. Na krańcach na południe i wschód od Akropolu znajdują się piramidy lub budowle: 1, 2, 3 i 4. Na krańcach północnych i zachodnich znajduje się szereg pomieszczeń, w których mieszkali gubernatorzy, z których dwa zostały zrekonstruowane. Na południe od Akropolu znajduje się budowla nr 7, kolejna budowla ceremonialna. W północnej części, czyli w Wielkiej Siedzibie, znajduje się piramida lub struktura 5, która jest połączona z Akropolem za strukturą 6. Wokół struktury 5 znajdują się struktury, w których odbywał się handel.

Archeologia dowodzi, że San Andrés miało silne kontakty z Copán i Wyżyną Gwatemalską, a także otrzymywało towary z tak odległych miejsc, jak obecne terytoria Petén i Belize. San Andrés upadło jako centrum polityczne pod koniec IX wieku. Ostatnie dowody aktywności prehiszpańskiej w tym miejscu pochodzą z lat 900-1200 i są to tereny mieszkalne, na które składa się warstwa końcowa z fragmentami cenzur i ceramiki ze scenami ofiar w stylu Mixteca-Puebla, należące do nowej fazy kulturowej, zwanej Guazapa, związanej z prehiszpańskim miastem Cihuatán.

Po hiszpańskim podboju ruiny San Andrés znajdowały się na terenie posiadłości kolonialnej zajmującej się hodowlą bydła i produkcją indygo. Miejsce to zostało zasypane w wyniku erupcji wulkanu Playón w 1658 r. n.e. dzięki czemu kolonialna produkcja indygo pozostała niemal nienaruszona. W 1996 r. rząd Salwadoru otworzył Park Archeologiczny San Andrés, gdzie zwiedzający mogą wspiąć się na piramidy, zobaczyć miejsce produkcji indygo i odwiedzić muzeum.