Huilua Fishpond, Oʻahu

Huilua Fishpond, w Parku Stanowym Ahupuaʻa O Kahana na nawietrznej Oʻahu, jest jednym z niewielu zachowanych starożytnych stawów rybnych na Hawajach, które działały jeszcze w XX wieku. W 1962 r. został uznany za Narodowy Zabytek Historyczny Stanów Zjednoczonych, wkrótce po tym, jak został poważnie uszkodzony przez tsunami w 1960 roku. Został wpisany do Krajowego Rejestru Zabytków 29 grudnia 1962 roku.

Staw rybny mógł powstać jako piaszczysta łacha w miejscu, gdzie prądy oceaniczne stykały się z ujściem strumienia. Wzdłuż linii brzegowej wybudowano liczący 150 m przepuszczalny kamienny falochron, który zamknął około 7 akrów żyznej słonawej wody. Mur miał szerokość ok. 4 stóp i wznosił się ok. 4 stóp nad poziomem przypływu, z dwiema bramami z żerdzi laskowanych, które wpuszczały małe ryby, ale uniemożliwiały ucieczkę większym. Nazwa Huilua, którą można przetłumaczyć jako "połączyć - dwa razy", może odnosić się do tych dwóch bramek. Ulubionym gatunkiem ryb w stawie były ʻamaʻama, które rozmnażają się w oceanie, ale mogą żyć zarówno w wodzie słodkiej, słonawej, jak i słonej.

Wiele hawajskich stawów rybnych powstało około 400 do 600 lat temu. Były one szczególnie liczne na dużych przestrzeniach płytkiego morza, takich jak zatoka Kāneʻohe i Pearl Harbor. Każdy staw rybny miał swojego gospodarza, który mieszkał w pobliżu i nadzorował jego utrzymanie. Sam Pua Haʻaheo był strażnikiem stawu Huilua od 1924 r. tuż po tsunami z 1923 r. do 1946 r. kiedy to uderzyło kolejne tsunami. Staw został uszkodzony przez kolejne tsunami w 1957 i 1960 roku. Ostatnie prace konserwatorskie rozpoczęły się w 1993 roku w ramach współpracy pomiędzy służbami Parku Stanowego a organizacją Przyjaciół Kahany, zrzeszającą mieszkańców.