Oppidum Üetliberg, Zurych

Oppidum Uetliberg było oppidum z epoki La Tène położonym w pobliżu szczytu wzgórza Uetliberg w dzisiejszym szwajcarskim kantonie Zurych.

Jest to jedna z najważniejszych fortyfikacji z epoki żelaza w Szwajcarii, datowana na bardzo wczesny okres La Tène lub późny okres Hallstatt. Wczesne wykopaliska na Üetliberg zostały przeprowadzone w latach 30. i 60. XIX wieku. Pole grobowe z V wieku p.n.e. zostało zniszczone podczas budowy linii kolejowej na Üetliberg w 1874 roku.

Obszar warowny znajdował się na wysokości między 820 a 873 m n.p.m. i był otoczony systemem murów ziemnych o maksymalnej szerokości do 2 km. Poza terenem osady znajduje się tzw. Fürstengrab Sonnenbühl, bogaty pochówek kobiety z V w. p.n.e. Sam toponim Uetliberg może być kontynuacją celtyckiej nazwy tego miejsca, choć jego dokładne pochodzenie pozostaje niepewne.

Szczyt góry Uetliberg był zasiedlony co najmniej od neolitu, co zostało obszernie udokumentowane liczbą ok. 60 tys. drobnych znalezisk, z których najstarsze datowane są na ok. 4000 r. p.n.e. W późnej epoce brązu na tym terenie istniała już osada o charakterze wioski. Fortyfikacje zbudowano w V wieku p.n.e. co odpowiada wczesnej kulturze celtyckiej, która w etnografii rzymskiej z I wieku p.n.e. pojawiła się jako Helvetii. Mury miały wysokość do 14 m i szerokość do 35 m, zamykając dużą osadę na zboczu, z dwoma wewnętrznymi pierścieniami fortyfikacji chroniącymi główne obszary, jeden na Aegerten-Plateau, drugi na Uto Kulm. Fortyfikacje były prawdopodobnie używane przez ponad cztery stulecia, aż do podboju rzymskiego w I wieku p.n.e.

W I w. p.n.e. na poziomie jeziora, na wzgórzu Limmat, zbudowano mniejsze oppidum. Do 15 r. p.n.e. miejsce to leżało na granicy rzymskich prowincji Raetia i Germania superior. Twierdza na wzgórzu była przypuszczalnie obsadzona przez rzymski garnizon chroniący punkt poboru podatków w vicus of Turicum przy ujściu Jeziora Zuryskiego. Twierdza na wzgórzu prawdopodobnie zachowała pewne znaczenie strategiczne aż do upadku Imperium Rzymskiego w V wieku. Prawdopodobnie w tym samym miejscu we wczesnym średniowieczu Alemanni i późniejsi władcy karolińscy ponownie ufortyfikowali twierdzę jako fort schronienia. Była to twierdza o charakterze czysto wojskowym, znacznie mniejsza niż warowne osiedle z epoki żelaza. Twierdza została ostatecznie rozbudowana w średniowieczny zamek w X-XII w. należący do panów z Regensbergu, a ostatecznie zniszczony przez Zurych, sprzymierzony wówczas z Rudolfem von Habsburgiem, w wojnie z domem Regensbergów.