Płonąca żyrafa

Opis obrazu

Obraz jest niewielki, wtłoczony w ciasne ramy. Na pierwszym planie znajduje się irracjonalna postać kobiety umiejscowiona na zalanym niebieskim światłem pustkowiu. Kościste ciało oblepione cienką tkaniną wydaje się znajdować w stanie rozkładu, z jej pleców wystają dziwne maczugi o fallicznym kształcie podparte inwalidzkimi kulami. Wyciągnięte ręce o pozbawionych skóry dłoniach szukają oparcia w przestrzeni. Z ciała kobiety wystają półotwarte, puste szuflady.

Na drugim planie, w głębi pustkowia stoi inna żeńska postać zbliżona wyglądem do pierwszej. Z jej pleców również wystaje szereg tajemniczych maczug, a z głowy wyrastają jarzące się gałęzie. W prawej ręce kobieta ma czerwoną szarfę, uniesioną do góry jakby na znak zwycięstwa.

Tytułowa płonąca żyrafa stoi na dalszym planie z lewej strony, płomienie unoszące się z jej ciała rzucają długie cienie, które podkreślają niesamowitość sceny i jałowość krajobrazu. Obok obojętnej na płomienie żyrafy znajduje się jeszcze jedna niewielka postać, która podobnie jak pozostałe zdaje się nie zauważać tego, co wokół nich się dzieje.

Interpretacja

Obraz Płonąca żyrafa reprezentuje typową dla surrealizmu próbę zgłębienia najciemniejszych obszarów podświadomości człowieka. Dzieło jest niejednoznaczne, a interpretacja treści może przebiegać wielowarstwowo. Przedstawione istoty ulegają procesowi destrukcji, który może oznaczać nietrwałość ludzkiego życia, fascynację śmiercią czy też typowe dla autora przekonanie, że cywilizacja ludzka osiągnęła stadium upadku i rozpadu. Demoniczne maczugi wystające z pleców żeńskich postaci podparte są inwalidzkimi kulami, które są częstym rekwizytem w twórczości artysty. Dali jako dziecko miał erotyczne fantazje związane z kulami i stanowiły one dla niego swoisty fetysz. Pozbawiony roślinności krajobraz nawiązuje do faktycznych krajobrazów północnej Hiszpanii, a wystające z ciała pierwszoplanowej postaci szuflady są oczywistym nawiązaniem do freudowskiej psychoanalizy.

Według krytyka Williama Rubina Dalí uporczywie i przesadnie doszukuje się w głębi własnej podświadomości męskich obaw przed kastracją, impotencją, onanizmem czy nawet koprofilią. Sam twórca mówił o upiornym seksapilu rozczłonkowanych kobiet i widział w swoich obrazach alegorię psychoanalizy. Pisał: z jakąż narcystyczną satysfakcją wyczuwamy niezliczone wonie, jakie wydobywają się z naszych szuflad czy tajemnych schowków, a swoją żyrafę nazwał męskim, kosmicznym potworem apokalipsy.

Nawiązania

W 1958 Stanisław Grochowiak w tomiku Menuet z pogrzebaczem wydał wiersz będący interpretacją obrazu Salvadora Dalego. Wiersz uznawany jest za czołowy utwór nurtu turpistycznego.