Lene Hara cave

Jaskinia Lena Hara jest główną jaskinią systemu jaskiń solankowych w dystrykcie Lautém na wschodnim krańcu Timoru Wschodniego, w pobliżu miejscowości Tutuala. Inne to Ile Kére Kére i Jerimalai. Lene Hara przedstawiła dowody na to, że Timor był zamieszkiwany przez ludzi co najmniej od 35 000 lat przed naszą erą, a zatem jest to dowód na to, że ludzie przekroczyli wody Wallacea pomiędzy plejstoceńskimi kontynentami Sunda i Sahul.

Jaskinia została po raz pierwszy zbadana w 1963 roku przez portugalskiego antropologa Antonio de Almeidę, kiedy Timor Wschodni znajdował się jeszcze pod panowaniem portugalskim. Datowania radiowęglowe jaskini, pobrane z wykopalisk znajdujących się obok tych badanych przez Almeidę, przez zespół kierowany przez Sue O'Connor z Australijskiego Uniwersytetu Narodowego, wskazują na osadzanie się muszli przez przejściowych mieszkańców, począwszy od 35 000 lat BP.

O'Connor i in. zwrócili uwagę, że najwcześniejsze zasiedlenie Australii datuje się na około 55 000 lat p.n.e. więc nie jest jasne, czy pierwsi osadnicy z Timoru należą do tej samej fali kolonizacji, co pierwsi osadnicy australijscy.

O'Connor poinformował również o znalezieniu w Lena Hara holoceńskich haczyków na ryby wykonanych z muszli oraz paciorków z muszli.

W maju 2009 roku wysoko w jaskini znaleziono wyrzeźbione twarze, które datuje się na 10 000 lat. Informację o tym zamieszczono w czasopiśmie Antiquity z lutego 2011 roku. Uważa się, że malowidła w Ile Kére Kére mają od 2 000 do 6 000 lat.

W marcu 2020 r. w jaskini Lene Hara odkryto 16 szablonów dłoni, namalowanych w epoce plejstocenu.