Penshaw Monument, Sunderland

Penshaw Monument to pomnik w stylu starożytnej greckiej świątyni na Penshaw Hill w metropolitalnej dzielnicy City of Sunderland, w północno-wschodniej Anglii. Znajduje się on w pobliżu wsi Penshaw, pomiędzy miastami Washington i Houghton-le-Spring w historycznym hrabstwie Durham. Pomnik został zbudowany w latach 1844-1845 dla upamiętnienia Johna Lambtona, 1. hrabiego Durham, gubernatora generalnego Brytyjskiej Ameryki Północnej i autora Raportu Durham na temat przyszłego zarządzania terytoriami amerykańskimi. Od 1939 r. jest własnością National Trust i znajduje się na liście zabytków klasy I.

Pomnik został zaprojektowany przez Johna i Benjamina Greenów, a zbudowany przez Thomasa Pratta z Bishopwearmouth z miejscowego kamienia, kosztem około 6000 funtów; pieniądze zebrano w drodze subskrypcji. W dniu 28 sierpnia 1844 r. kiedy budowa była jeszcze częściowo ukończona, kamień węgielny pod budowę położył Thomas Dundas, 2. hrabia Zetlandu, podczas ceremonii masońskiej, która przyciągnęła dziesiątki tysięcy widzów. Wzorowana na świątyni Hefajstosa w Atenach, jest to świątynia w stylu tetrastylowym w porządku doryckim, z osiemnastoma kolumnami - siedmioma wzdłuż dłuższych boków i czterema wzdłuż krótszych - bez dachu i celli.

Na jednej z kolumn znajdują się spiralne schody prowadzące do parapetowego przejścia wzdłuż entablatury. Schody te zostały zamknięte dla zwiedzających w 1926 r. po tym jak 15-letni chłopiec spadł z nich śmiertelnie. W latach 30. XX w. budowla popadła w ruinę i została ogrodzona, a następnie w 1939 r. wyremontowana. W 1979 r. przeprowadzono rozległe prace, podczas których zdemontowano jego zachodnią stronę. Od 1988 r. jest oświetlony w nocy i często przybiera różne kolory z okazji specjalnych uroczystości. Od 2011 r. National Trust oferuje możliwość zwiedzania chodnika z przewodnikiem.

Penshaw Monument to lokalny punkt orientacyjny, widoczny z odległości do 80 km. Znajduje się na herbie klubu Sunderland A.F.C. i jest postrzegany w skali kraju jako symbol północno-wschodniej części kraju. Chwalono go za wspaniałość, prostotę i symboliczne znaczenie jego projektu, zwłaszcza gdy widzi się go z daleka. Krytycy twierdzą jednak, że jest źle skonstruowany i nie spełnia swojej funkcji; dziewiętnastowieczne czasopisma architektoniczne potępiają brak dachu oraz puste przestrzenie w kolumnach i ścianach. Nie ma na nim żadnej podobizny człowieka, którego czci, i powszechnie określany jest mianem głupstwa.