Craigdarroch

Craigdarroch to dom w pobliżu Moniaive, Dumfries i Galloway, Szkocja. Przez 600 lat był siedzibą wodza rodu Fergussonów z Dumfriesshire. Wybudowany przez Williama Adama w 1729 r. na miejscu starego domu, o którym świadczą najwcześniejsze wzmianki.

Dom małżeński Annie Laurie, która 29 sierpnia 1709 r. poślubiła Alexandra Fergussona, 14. lairda Craigdarroch, i mieszkała tu przez 33 lata.

Pierwszym odnotowanym Fergussonem z Craigdarroch był Jonkyne, który rozkwitł w XIV wieku. Robert, jego potomek w szóstym pokoleniu, ożenił się w 1537 roku z Lady Janet Cunningham, córką 4. hrabiego Glencairn z Maxwelton, a ich kamień małżeński, z shakeforkiem Cunninghamów, można zobaczyć wraz z innymi rzeźbionymi kamieniami na podstawie starej wieży Craigdarroch. Górna część wieży została zburzona podczas budowy obecnego domu z początku XVIII wieku.

Ich najstarszy wnuk, Thomas, ożenił się w 1609 r. ale wkrótce potem zmarł, nie dziedzicząc. Jego młodszy brat, Robert, ożenił się z Katarzyną, córką 6. hrabiego Cunningham, a ich syn, William Fergusson, zawarł kontrakt małżeński z Sarą Grierson, podpisany 9 maja 1621 roku, córką Sir Williama Griersona z Lag, 9. lorda Lag, a ich kamień małżeński, z trzema poduszkami i gwiazdą Griersonów, również można zobaczyć. Robert był posłem na Dumfriesshire, podobnie jak jego syn, wnuk i prawnuk.

Jego wnuk, John, pułkownik pułku piechoty, jechał z Craigdarroch do Killiecrankie w 1689 r. gdzie zginął w bitwie. Jego służący wrócił z koniem i siodłem swojego pana, a siodło było przechowywane na szczycie schodów do 1918 r. kiedy to trafiło do zamku Caprington, gdzie znajduje się do dziś. Historia mówi, że jego żona, Elizabeth, nie chciała uwierzyć, że jej mąż nie żyje, i czekała na jego powrót, a następnie nawiedzała siodło aż do 1920 r. kiedy to duch został złożony przez jezuitę z dzwonem, książką i świecą. Nie ma wątpliwości co do tego, że duch był, ani co do tego, że go położono, ale historia mówi, że Elizabeth wyszła później dwukrotnie za mąż, a duch był najprawdopodobniej Elizabeth Maxwell, matką Johna.

Jego syn, Alexander, urodzony w 1685 r. aktywnie wspierał króla Wilhelma przeciwko Stuartom. W 1710 roku ożenił się z Anną Laurie lub Annie Laurie, córką Sir Roberta Laurie, Bt. z Maxwelton House, niedaleko Moniaive, Annie Laurie z piosenki. W 1726 r. zlecili oni budowę nowego domu Williamowi Adamowi, ojcu Roberta Adama, najsłynniejszego szkockiego architekta. Kosztorys prac sporządzony pismem Williama Adama opiewał na książęcą wówczas sumę 526 funtów i 2 pensów 9 dolarów. Budowę ukończono, tak jak dziś, w 1729 r. - data ta widnieje nad obecnymi drzwiami wejściowymi. Robert Adam, będący wówczas pod opieką ojca, zaprojektował i wykonał kominek w holu. "Annie Laurie" mieszkała w Craigdarroch przez ponad 50 lat, a zmarła w Friars' Carse, niedaleko Auldgirth, w 1763 roku. Niektóre źródła sugerują, że mogła zostać pochowana w Craigdarroch, ale ponieważ przez całe życie była wierną kościoła w Kirkland, jej grób może znajdować się właśnie tam, ale nie został zlokalizowany.

Ich syn James, szambelan trzeciego księcia Queensberry, mieszkał przez całe życie w zamku Drumlanrig i był tam, gdy w grudniu 1745 r. Bonnie Prince Charlie przybył ze swoją armią góralską. Armia ta nie cieszyła się popularnością w tym regionie i poczyniła znaczne szkody, gdy przez niego przechodziła. W Craigdarroch Fergussonowie wraz z personelem podjęli mądrą decyzję o ucieczce z domu, gdy zażądano od nich udzielenia gościny pretendentowi. Gdy wybrzeże było już czyste, wrócili, ale zastali dom splądrowany, a większość mebli spalona jako opał.

Jego syn Aleksander zwyciężył w konkursie na gwizdek, który został uwieczniony w wierszu Roberta Burnsa. Prawdziwy gwizdek jest pamiątką, również w zamku Caprington.

Syn Aleksandra, Robert, XVII Laird, był prawdopodobnie najbardziej zasłużonym członkiem rodziny. Był prawnikiem, prokuratorem generalnym Bengalu, a później posłem z ramienia Stewartry of Kirkcudbright, sędzią rzecznikiem generalnym i radcą królewskim. Zbudował "staw", zmienił bieg Craigdarroch Water, rozłożył poligony tak, jak wyglądają obecnie, i zbudował zachodnie skrzydło.

Jego wnuk, Robert, zmarł w 1904 r. nie pozostawiając po sobie żadnego spadkobiercy - po raz pierwszy od 600 lat - ale bliźniacze córki, z których starsza, Ella, wyszła w 1918 r. za mąż za Williama Cunninghame'a, 14. lairda Caprington, potomka hrabiów Glencairn, a ich starszy syn Robert odziedziczył zamek i posiadłość.

Po 1904 r. dom był okazjonalnie wynajmowany przez Clare'a Dubsa, który kupił go w 1923 r. i mieszkał w nim do śmierci w 1943 r. kiedy to przeszedł w ręce jego bratanka, Roberta Sinclaira Scotta, który sprzedał go w 1957 r. Adamowi Dalzellowi, zmarłemu w 1961 r.

W 1962 r. nabył go nieżyjący już teść obecnego mieszkańca, którego wuj żony był Fergussonem, krewnym Fergussonów z Craigdarroch.

W XIX wieku dokonano różnych zmian i dobudówek - okno Oriel w salonie, kaplica, zbudowana w 1889 roku z dębu i kamienia pochodzącego z majątku, a później skrzydło z salą bilardową, które zastąpiło dawne ogrody zimowe i zostało przebudowane w 1932 roku na obecny gabinet. W kaplicy znajdują się fotografie około 50 pracowników majątku i ich rodzin w niedzielnych strojach z przełomu XIX i XX wieku. Niektórzy z nich pracowali w rozległym ogrodzie i szklarniach, obecnie nieużywanych, aby dostarczać produkty dla domu. Inni pracowali w okolicznych gospodarstwach dzierżawionych i w leśnictwie na terenie posiadłości.

Podczas ostatniej wojny dom został przydzielony jednostce specjalnej armii norweskiej, od tego czasu był zamieszkiwany tylko przez krótkie okresy, aż do czasu obecnej okupacji. Współczesne warunki nie sprzyjają rozwojowi i ulepszeniom, ale są one powoli kontynuowane. W ostatnich latach dom był wykorzystywany do organizowania imprez i spotkań, a obecnie trwają prace nad wykorzystaniem go jako miejsca organizacji wesel i imprez okolicznościowych.

Dom Craigdarroch jest otwarty dla zwiedzających przez cały lipiec każdego roku w godzinach od 14.00 do 16.00. Znajduje się on 2 mile na zachód od Moniaive, przy drodze B729.