Ardtornish Castle

Zamek Ardtornish znajduje się na terenie posiadłości Ardtornish w Morvern, na zachodnim wybrzeżu Szkocji. Stoi on na wysuniętym w morze końcu cypla, który rozciąga się w kierunku południowym do cieśniny Sound of Mull, około 1 mili na południowy wschód od wioski Lochaline, Highland. Jest chroniony jako zabytek wpisany do rejestru zabytków.

Zamek był jedną z głównych siedzib wysokich wodzów klanu Donald od początku XIV do końca XV wieku, ale już w połowie XII wieku Somerled miał tu swoją fortecę. Ardtornish było węzłem ważnych dla niego strategicznych szlaków morskich. To właśnie w zamku Ardtornish w latach 80. XIII wieku zmarł Jan z Islay, Lord Wysp, szósty wódz Klanu Donalda, i stąd jego kondukt żałobny popłynął przez cieśninę Sund of Mull na wyspę Iona.

Jego syn i następca, Donald z Islay, lord Wysp, wydał w Ardtornish dokumenty, z których zachowały się co najmniej dwa, jeden w języku łacińskim, a drugi w gaelickim, i to właśnie stąd, zgodnie z tradycją, wypłynęła jego flota galer, by przewieźć wasali Wysp na zachodnie wybrzeże Ross-shire, gdzie wylądowali, by rozpocząć inwazję wspierającą roszczenia Donalda do hrabiostwa Ross, która zakończyła się nierozstrzygniętą bitwą pod Harlaw w 1411 r.

Również w zamku Ardtornish prawnuk Jana, również noszący imię Jan z Islay, czwarty i ostatni lord Wysp, spotkał się w 1461 r. z komisarzami króla Anglii Edwarda IV, by wynegocjować znany traktat Ardtornish-Westminster, na mocy którego, w zamian za lojalność wobec króla Anglii, Jan, jego krewny Donald Balloch z Dunnyvaig i Glens oraz utracony hrabia Douglas mieli otrzymać po jednej trzeciej królestwa Szkocji oraz hojne nagrody pieniężne do czasu zakończenia podboju królestwa.

Ujawnienie tego traktatu przez rząd angielski rządowi Szkocji w 1474 r. spowodowało utratę hrabiostwa Ross w następnym roku. W następstwie najazdu na Ross w 1493 r. kilkanaście lat później, nastąpił ostateczny przepadek Jana jako lorda Wysp. Po tym wydarzeniu ziemie Ardtornish pozostały przez pewien czas w rękach Korony, ale ostatecznie zostały przekazane wodzowi klanu MacLean z zamku Duart, który już wcześniej nabył duże połacie ziemi w Morvern.

Zamek został prawdopodobnie opuszczony około końca XVII wieku, kiedy to Ardtornish i inne posiadłości MacLeanów w Morvern zostały zajęte przez hrabiów Argyll z rodu Campbell.