Silver Swan, Barnard Castle

Srebrny łabędź to automat pochodzący z XVIII wieku i znajdujący się w Bowes Museum, Barnard Castle, Teesdale, County Durham, Anglia. Został on zakupiony przez Johna Bowesa, założyciela muzeum, od paryskiego jubilera w 1872 roku.

Łabędź, naturalnej wielkości, jest urządzeniem napędzanym przez zegar i zawiera pozytywkę. Łabędź siedzi w "strumieniu" wykonanym ze szklanych prętów i otoczonym srebrnymi liśćmi. W strumieniu "pływają" małe srebrne rybki.

Gdy zegar jest nakręcony, gra pozytywka, a szklane pręty obracają się, dając złudzenie płynącej wody. Łabędź obraca głowę z boku na bok i również się puszy. Po kilku chwilach łabędź zauważa pływające ryby, schyla się, aby jedną z nich złapać i zjeść. Następnie głowa łabędzia wraca do pozycji pionowej i przedstawienie, które trwa około 32 sekund, dobiega końca. Aby zachować mechanizm, łabędź był uruchamiany tylko raz dziennie, o godzinie 14.00. W latach 2020 i 2021 muzeum było zamknięte, więc codzienne pokazy nie odbywały się. Kiedy eksponat był przygotowywany do ponownego otwarcia w maju 2021 r. okazało się, że mechanizm zegarowy uległ zatarciu i został wycofany z ekspozycji w celu dalszej konserwacji.

Mechanizm został zaprojektowany i skonstruowany w 1773 r. przez wynalazcę z Niderlandów Johna Josepha Merlina we współpracy z londyńskim wynalazcą Jamesem Coxem.

W akcie parlamentarnym z 1773 r. łabędź został opisany jako mający 3 stopy średnicy i 18 stóp wysokości. Wskazuje to na to, że kiedyś łabędź miał więcej kształtów niż obecnie, ponieważ nie jest już tak wysoki. Mówi się, że pierwotnie za łabędziem znajdował się wodospad, który został skradziony podczas tournée - to mogłoby tłumaczyć wysokość, której teraz "nie ma".

Wiadomo, że łabędź był kilkakrotnie sprzedawany i został pokazany na Wystawie Powszechnej w Paryżu w 1867 roku. Amerykański powieściopisarz Mark Twain obserwował łabędzia i zapisał swoje spostrzeżenia w jednym z rozdziałów Innocents Abroad, pisząc, że łabędź "miał żywą grację w ruchach i żywą inteligencję w oczach".

W 2017 r. począwszy od lutego, łabędź spędził 6 tygodni w Science Museum jako część wystawy poświęconej robotom. W październiku 2021 r. w Bowes Museum odbył się "Tydzień badań nad srebrnym łabędziem", prowadzony przez zegarmistrza-konserwatora Matthew Reada. Podczas tego tygodnia zwiedzający mogli obserwować, jak grupa wyspecjalizowanych konserwatorów i kustoszy demontuje łabędzia, badając stan mechaniczny obiektu, a następnie opracowując plan jego konserwacji.

Muzeum Bowes uważa, że łabędź jest ich najbardziej znanym eksponatem, na którym opiera się logo muzeum.