St Athernase Church, Leuchars

Kościół św. Athernase to romański kościół znajdujący się w Leuchars, Fife, Szkocja. Jest to budynek zabytkowy kategorii A i jest nadal wykorzystywany jako kościół parafialny Kościoła Szkocji.

Prezbiterium i półokrągła apsyda pochodzą z XII wieku, a na zewnątrz znajdują się ślepe arkady z typowymi łukami normańskimi. Kościół został podarowany przez Nessa, syna Williama, lorda Leuchars, kanonikom z St Andrews w 1185 roku. Około 1700 r. dobudowano dzwonnicę, a w 1858 r. przeprowadzono renowację nawy głównej.

Kościół jest otwarty dla zwiedzających w lecie, w innych terminach po uzgodnieniu. Wewnątrz zachowała się część płyty krzyżowej z IX w. znalezionej w pobliżu wioski, oraz trzy kunsztowne XVI-wieczne kamienie pamiątkowe Bruces of Earlshall, miejscowych lairdów. Jeden z tych ostatnich przedstawia w pełnej długości postać kobiety, naiwną w wykonaniu, ale cenną ze względu na dokumentację ówczesnego ubioru.

Często wspominana dedykacja średniowiecznego kościoła w Leuchars dla św. Athernase jest w rzeczywistości błędem. Wynika on z dziewiętnastowiecznego błędnego odczytania listy dedykacji kościołów w Register of St Andrews Priory, średniowiecznym rękopisie znajdującym się obecnie w National Archives of Scotland. Na folio 155v. znajduje się lista kościołów poświęconych lub ponownie poświęconych przez biskupa St Andrews Davida de Bernham w latach czterdziestych XII wieku. Ósmym kościołem na tej liście jest "ecclesia sancti Johannis euangeliste et sancti Athernisci confessoris de Losceresch ". Kościół w Losceresch nie jest jednak kościołem w Leuchars, który w średniowiecznych źródłach pisany jest jako Lochris, Locres itp. ale kościołem parafialnym w Lathrisk, którego wczesne pisownie to Losresc, Loseresch, Losseresc i tym podobne. Athernase jest patronem nie Leuchars, lecz Lathrisk.

Patron Leuchars nie jest znany na pewno, ale niektóre źródła średniowieczne wskazują na lokalny kult św. Bonoca, imienia nieznanego poza parafią Leuchars.

"Athernase" może być anglicyzowaną formą imienia Itharnán, występującego również w Fife w Kilrenny oraz na wyspie May, irlandzkiego misjonarza, który "zmarł wśród Piktów" w 669 r. według Annals of Ulster.