Fakty o: Czernica
Czernica, kaczka czernica, kaczka czubata, kaczka czarnoczuba – gatunek średniego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych.
Występowanie
Ptak ten zamieszkuje północną Eurazję w pasie od Islandii i Wielkiej Brytanii po Kamczatkę. Na południu osiąga Europę Środkową, północną Mongolię i Hokkaido – zasadniczo jest to pas pomiędzy 70°N a 48°N.
Populacje zachodnioeuropejskie są koczujące lub osiadłe, a północne wędrowne, przeloty w marcu–maju i sierpniu–grudniu. Zimują w północno-zachodniej Europie (dołączając do populacji osiadłej), basenie Morza Śródziemnego, na Bliskim Wschodzie, w subsaharyjskiej Afryce, Azji Środkowej, subkontynencie indyjskim, południowo-wschodniej Azji oraz w Japonii i na Filipinach. Sporadycznie pojawiają się na Alasce oraz zachodnich i wschodnich wybrzeżach Ameryki Północnej.
Od XIX wieku zwiększała się jej liczebność i kolonizowała nowe obszary. Na początku XX wieku zasiedliła Europę Środkową, gdzie stała się jednym z liczniejszych gatunków kaczek. Od początku lat dziewięćdziesiątych XX w. notowano zasiedlanie południowych rejonów tej części Starego Kontynentu – czernica pojawiła się w Austrii i na Półwyspie Bałkańskim. Obecnie jej europejska populacja uważana jest za stabilną, choć w sześciu krajach jej liczebność spada.
W Polsce nieliczny ptak lęgowy, gnieździ się na całym niżu, jeszcze pod koniec XX w. miejscami uznawany za dość liczny. Zimuje na wybrzeżu Bałtyku i nad większymi rzekami na zachód od Wisły. Od kilkudziesięciu lat zarówno populacja lęgowa jak i zimująca w Polsce dość szybko się kurczą.
Morfologia
- Cechy gatunku
- Samiec w szacie godowej i spoczynkowej ma czarne ciało z metalicznym, fioletowym połyskiem na głowie, szyi i piersi. Boki, brzuch i lusterko białe w szacie godowej, a brudnobiałe w spoczynkowej. Dziób szary z czarnym paznokciem. Samica ciemnobrązowa z jasnym brzuchem i białym wąskim paskiem wokół nasady dzioba. Zarówno samiec, jak i samica mają z tyłu głowy czub, który jest dłuższy u samca, złożony ze zwisających, lśniących czarnych piór ozdobnych. Młodociane podobne do samicy. Upierzenie spoczynkowe obu płci podobne. Mają żółtą tęczówkę, a w locie na skrzydłach widać pas białych lotek z czarną otoczką na tylnej krawędzi. W czasie toków kaczor wydaje zduszone „gui gui”, a kaczka chrapliwe „karr”.
- Wymiary średnie
- Długość ciała ok. 40–56 cm
- Rozpiętość skrzydeł 68–89 cm
- Masa ciała ok. 500–1400 g
![Czernica](https://tzmedia.b-cdn.net/media/images/wiki-article-component/thumb/0e/0e7677606b784d935046e9a34be9362b.jpg)
Ekologia
- Biotop
- Słodkowodne zbiorniki wodne stojące lub o słabym prądzie, o gęsto zarośniętych brzegach i otwartym lustrze wody. Spotyka się ją jednak również na niewielkich, dość zarośniętych stawach, torfowiskach i mniej zarośniętych gliniankach. W większych europejskich miastach, jak Hamburg i Londyn, zasiedlają też miejskie sadzawki w parkach.
- Gniazdo
- Pary dobierają się jeszcze na zimowisku. Czernice wracają na lęgowiska stadami od marca do kwietnia. Gnieżdżą się dość późno, bo dopiero od czerwca do lipca. Gniazda zakładają w różnorodnych miejscach, ale blisko wody: na lądzie tuż przy brzegu, na zwałach trzciny lub pływającej platformie, a również na wysepkach, zbudowane ze świeżych roślin.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju–czerwcu 3 do 20 (średnio 7–10) oliwkowo- lub zielonkawoszarych jaj o średnich wymiarach 59 x 41 mm i średniej masie 56 g.
- Okres lęgowy
- Jaja wysiadywane są przez okres 23 do 28 dni przez samicę. Pisklęta opuszczają gniazdo po około 12 godzinach, a usamodzielniają się po 45 do 50 dniach. Kaczęta mają ciemny puch. Potrafią latać po 7 tygodniach. Jesienne przeloty rozpoczynają się we wrześniu, a najintensywniej zachodzą w październiku.
- Pożywienie
- Drobne zwierzęta, głównie mięczaki, uzupełnione przez rośliny, głównie nasiona. Żeruje nurkując do 6–10 metrów głębokości.
- Ochrona
- W Polsce gatunek łowny od 15 sierpnia do 21 grudnia. Ze względu na notowany od kilkudziesięciu lat spadek liczebności krajowej populacji czernicy, Polski Komitet Krajowy Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) w maju 2019 r. przyjął uchwałę wzywającą do objęcia jej ścisłą ochroną gatunkową.