Fakty o: Rożeniec zwyczajny
Rożeniec zwyczajny, rożeniec – gatunek dużego, wędrownego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych. Mimo wielkiego zasięgu występowania nie wyróżnia się podgatunków.
Występowanie
Zamieszkuje północne części Eurazji i Ameryki Północnej. Przeloty w marcu - kwietniu i wrześniu - listopadzie. Zimuje w południowej i zachodniej Europie, Afryce Północnej i Wschodniej oraz w pasie na południe od Sahary, na Bliskim Wschodzie, w południowej i południowo-wschodniej Azji oraz w południowej części Ameryki Północnej, w Ameryce Środkowej i północno-zachodniej części Ameryki Południowej. W dolinie Nilu stanowią najliczniejszy gatunek ptaków zimujących.
W Polsce skrajnie nielicznie gniazduje na niżu, nieliczny na przelotach, również nieliczne osobniki zimują (głównie na zachodzie kraju).
Morfologia
- Cechy gatunku
- Ptak o charakterystycznej sylwetce – długiej smukłej szyi i długim ogonie. Samiec większy od samicy, o charakterystycznych, długich środkowych sterówkach, wyciągniętych w locie. W szacie godowej głowa i górna część szyi ciemnobrązowe, przód szyi i wole białe. Z szyi biegnie biała wypustka, ostro odcinająca się od barwy brązowej, sięgająca niemal do ciemienia. Tył szyi, boki i grzbiet szare z drobnym, poprzecznym czarnym prążkowaniem. Brzuch i pierś biała, dziób i nogi sinoniebieskie. Lusterko zielonorude z wąskim białym pasem na krawędzi. Samica szarobrązowa z brązowymi cętkami i białawym brzuchem. Lusterko zielono-fioletowe, nie rzuca się w oczy tak jak u samca. Samiec w okresie spoczynkowym i osobniki młodociane podobne. Kaczor ma tylko nieco ciemniejszy grzbiet.
- Rożeńce, zwłaszcza samice, od krzyżówek można odróżnić po szarym dziobie i spiczastym ogonie. Samce rozpoznać można po głuchym „kryk” i gwizdaniu, a samice po gardłowym „rer rer ret”.
- Wymiary średnie
- dł. ciała ok. 51–74 cmdługość skrzydła 23–29 cmrozpiętość skrzydeł 74–85 cmmasa ciała ok. 700–1200 g
Ekologia
- Biotop
- Stojące wody śródlądowe z bogatą roślinnością. Najliczniejszy w pasie lasotundry.
- Toki
- Ptaki dobierają się w pary już na zimowiskach lub w czasie przelotów. Wykazuje charakterystyczny lot godowy: leci w stadkach nisko nad powierzchnią wody z szyjami wygiętymi na kształt litery S.
- Gniazdo
- Na terenach lęgowych pojawiają się w marcu lub kwietniu. Gniazdo na lądzie, pod osłoną traw lub turzyc, zazwyczaj w pobliżu wody nad jeziorami lub stawami. Z reguły gniazdo mierzy 26 cm średnicy, głębokość ok. 9 cm. Znajdywano też gniazda na polach bez żadnej osłony. Miejsce na lęg wyszukują oboje rodzice, ale buduje je sama samica. To płytkie zagłębienie w ziemi wysłane suchymi trawami i liści oraz puchem przybywającym w miarę wysiadywania (szarobrunatne piórka jaśniejsze na czubku i u podstawy).
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu - czerwcu 3 do 12 zielonkawych lub kremowych jaj o średnich wymiarach 55×39 mm.
- Okres lęgowy
- Jaja wysiadywane są przez okres 21–26 dni przez samicę. Na początku samiec czuwa na straży blisko gniazda. Gdy wyczuwa niebezpieczeństwo, trzyma się go póki samica nie opuści gniazda. Pisklęta są zagniazdownikami, zdolność lotu uzyskują po około 6 tygodniach. Mają szaroczarne grzbiety, a brzuchy białawe. Wychowuje je tylko samica, pływając z nimi przez 6 tygodni. Młode przypominają matkę.
- Pożywienie
- Drobne bezkręgowce wodne np. owady, robaki, kijanki, drobne ryby i rośliny wodne. Pokarm zdobywa gruntując. Żerują głównie nocą, przy zanurzaniu osiągają do 50 metrów głębokości.
Ochrona
W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą, wymaga ochrony czynnej. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski).
Irlandię