Via Giulia, Rzym

Via Giulia to ulica o znaczeniu historycznym i architektonicznym w Rzymie, we Włoszech, która biegnie wzdłuż lewego brzegu Tybru od Piazza San Vincenzo Pallotti, w pobliżu Ponte Sisto, do Piazza dell'Oro. Ma około 1 km długości i łączy Regolę i Ponte Rioni.

Projekt drogi został zlecony w 1508 r. Donato Bramantemu przez papieża Juliusza II, z potężnej rodziny della Rovere, i był jednym z pierwszych ważnych projektów urbanistycznych w Rzymie papieskim w okresie renesansu.

Droga, nazwana tak na cześć swojego patrona, była również nazywana Via Magistralis ze względu na swoje znaczenie oraz Via Recta ze względu na swój układ.

Projekt miał trzy cele: stworzenie głównej drogi w nowym układzie ulic nałożonym na labirynt zaułków średniowiecznego Rzymu; budowa wielkiej alei otoczonej wystawnymi budynkami, która miała świadczyć o odnowionej wielkości Kościoła katolickiego; wreszcie założenie nowego centrum administracyjnego i bankowego w pobliżu Watykanu, siedziby papieży, z dala od tradycyjnego centrum miasta na Kapitolu, zdominowanego przez rzymskie rody baronialne przeciwne papiestwu.

Pomimo przerwania projektu z powodu pax romana w 1511 roku i śmierci papieża dwa lata później, nowa droga od razu stała się jednym z głównych centrów renesansu w Rzymie. Wiele pałaców i kościołów zostało zbudowanych przez najważniejszych architektów tamtych czasów, takich jak Raffaello Sanzio i Antonio da Sangallo Młodszy, którzy często decydowali się zamieszkać przy tej ulicy. Dołączyło do nich kilka rodzin szlacheckich, a narody europejskie i włoskie miasta-państwa postanowiły budować swoje kościoły na ulicy lub w jej bezpośrednim sąsiedztwie.

W okresie baroku działalność budowlana, prowadzona przez najważniejszych architektów tamtych czasów, takich jak Francesco Borromini, Carlo Maderno i Giacomo della Porta, trwała nieprzerwanie, a ulica, ulubione miejsce rzymskich możnowładców, stała się teatrem turniejów, przyjęć i parad karnawałowych. W tym okresie papieże i prywatni mecenasi nadal dbali o drogę, zakładając instytucje charytatywne i zaopatrując okolicę w wodę pitną.

Od połowy XVIII wieku przesunięcie się centrum miasta w kierunku równiny Campo Marzio spowodowało zaprzestanie działalności budowlanej i opuszczenie drogi przez szlachtę. W ich miejsce pojawili się rzemieślnicy ze swoimi warsztatami, a Via Giulia nabrała samotnego i uroczystego charakteru, który charakteryzował ją przez dwa stulecia. W okresie faszyzmu niektóre projekty budowlane naruszyły jedność drogi w jej środkowej części, a szkody te nie zostały jeszcze naprawione. Mimo to Via Giulia pozostaje jedną z najbogatszych w sztukę i historię rzymskich dróg, a po dwustuletnim upadku, od lat 50. XX w. ponownie zyskała sławę jednego z najbardziej prestiżowych miejsc w mieście.