Basilica di Santa Maria a Pugliano, Ercolano

Bazylika Santa Maria a Pugliano jest głównym kościołem w Ercolano i najstarszym kościołem w okolicy Wezuwiusza.

W kościele znajdują się dwa pogańskie marmurowe sarkofagi z II i IV w. n.e. które później, prawdopodobnie w XI w. zostały przebudowane na ołtarze chrześcijańskie. Istnieją wzmianki o oratorium poświęconym Matce Bożej w XI w. na wzgórzu zwanym Pugliano, którego nazwa pochodzi prawdopodobnie od "praedium pollianum", gospodarstwa na obrzeżach Ercolano należącego do niejakiego Pollio lub Pollione. W 1076 r. pewna szlachcianka z Neapolu zapisała w testamencie różne kościoły w mieście oraz "S.Maria at Pugnanum tari 8". Jej testament jest najstarszym dokumentem, który potwierdza istnienie i wysoką renomę kościoła w XI wieku. W następnych stuleciach popularność kościoła rosła coraz bardziej, a pielgrzymi przybywali tu zewsząd. W pierwszych latach po Soborze Trydenckim kościół uzyskał formalne potwierdzenie swojej wybitności: w 1574 r. po raz pierwszy został wymieniony jako "bazylika"; dwa lata później stał się kościołem parafialnym Resiny i Portici, a bullą papieską z 13 czerwca 1579 r. papież Grzegorz XIII potwierdził odpusty zupełne swoich poprzedników dla pielgrzymów odwiedzających kościół w pierwszy piątek marca, w dzień Wielkanocy i 15 sierpnia, w dzień Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. W tym samym wieku przeprowadzono główne prace mające na celu powiększenie i upiększenie kościoła. Podczas erupcji w 1631 r. kościół został cudem ocalony przez lawę. Kilka lat później na zastygłej lawie zbudowano nową ulicę, która ułatwiła dojazd do kościoła z centrum miasta. 18 października 1849 r. bazylikę odwiedził papież Pius IX, który gościł w pałacu królewskim w Portici króla Neapolu podczas jego wygnania z Rzymu.

Warto odwiedzić kościół ze względu na jego niezwykłą historię i skarby sztuki: masywna dzwonnica o wysokości 36 metrów z końca XVI wieku jest jedną z najstarszych w okolicy. Wewnątrz kościoła znajdują się sarkofagi z II i IV w. n.e. które świadczą o istnieniu mieszkańców Herkulanum po erupcji w 79 r. n.e.; wspaniałe drewniane posągi Madonny z Pugliano i Czarnego Krucyfiksu z XIV w.; chrzcielnica z 1425 r. jedna z najstarszych poza katedrą w Neapolu; ołtarz główny z XVI w.; drewniane popiersie św. Januarego z XVII w. wspaniała drewniana ambona z 1685 r. która powstała w tym samym czasie co drewniany chór i za ołtarzem. Większość obrazów została wykonana przez miejscowych artystów w XVI i XVII wieku.

Madonna di Pugliano jest czczona od zawsze, ale przed posągiem z XIV w. czczono malowaną bizantyjską Madonnę di Ampellone. Główne święto patronalne przypada 15 sierpnia, w dniu Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Januarego, który jest współpatronem Ercolano; jego figura zawsze była niesiona w procesji podczas erupcji Wezuwiusza w kierunku frontu lawy. Popiersie św. Januarego zwrócone w stronę Wezuwiusza było często umieszczane w willach i budynkach, aby chronić je przed furią Wezuwiusza.