Torre Astura, Nettuno

Torre Astura, dawniej wyspa zwana przez starożytnych po prostu Astura, to obecnie półwysep w gminie Nettuno, na wybrzeżu Latium, we Włoszech, na południowo-wschodnim krańcu Zatoki Antium, przy drodze do Circeii. Nazwa należy również do średniowiecznej wieży nadbrzeżnej znajdującej się w tym samym miejscu, a także do rzeki, która wznosi się u południowego podnóża Wzgórz Albańskich i ma bieg o długości około 33 km, zanim wpadnie do morza bezpośrednio na południowym wschodzie.

Strabo nazywa ją Storas i mówi, że u jej ujścia znajdowało się miejsce do zakotwiczenia. To właśnie nad brzegami tego mało wyraźnego strumienia stoczono w 338 r. p.n.e. ostatnią wielką bitwę między Rzymianami a Latynami, w której konsul Gajusz Maeniusz całkowicie pokonał połączone siły Antium, Lanuvium, Aricii i Velitrae. W znacznie późniejszym okresie mała wysepka u jej ujścia oraz całe przyległe wybrzeże zostały zabudowane rzymskimi willami, z których najsłynniejszą jest ta należąca do Cycerona, do której wielokrotnie nawiązuje on w swoich listach, a którą określa jako locus amoenus et in mari ipso, z widokiem zarówno na Antium, jak i na Circei, i do której przeniósł się po śmierci swojej córki Tullii w 45 r. p.n.e. To właśnie stamtąd, dowiedziawszy się o skazaniu go na banicję przez triumwirów, wyruszył z zamiarem ucieczki, by dołączyć do Brutusa w Macedonii, z którego to zamiaru później zrezygnował. Od Suetoniusza dowiadujemy się również, że Astura była sporadycznym miejscem pobytu Augusta i Tyberiusza, ale z powodu niezdrowego klimatu zarówno August, jak i Tyberiusz zapadali tu na choroby, które okazały się dla nich śmiertelne. Istniejące szczątki wskazują, że wielu rzymskich arystokratów musiało mieć tu wille. Naukowcy nie są zgodni co do tego, czy istniało miasto o tej nazwie, jak twierdził Serwiusz. Co najmniej do początku XX wieku na samej wyspie znaleziono pozostałości tylko jednej willi, ale wzdłuż wybrzeża, około 1,5 km na północny zachód, zaczyna się linia willi, która ciągnie się aż do Antium. Z kolei na południowym wschodzie nie ma prawie żadnych pozostałości i wydaje się, że w czasach rzymskich ta część wybrzeża była słabo zaludniona.

W pewnym momencie wyspa została połączona z lądem stałym mostem lub groblą i w ten sposób stała się, tak jak jest do dziś, półwyspem wystającym w morze. Na jego szczycie znajduje się wieża obronna, zwana Torre di Astura, malowniczy obiekt, widoczny zarówno z Antium, jak i z cypla Circeian, i jedyny, który przełamuje monotonię niskiego i piaszczystego wybrzeża pomiędzy nimi. Średniowieczny zamek rodziny Frangipani, w którym Konradin bezskutecznie szukał schronienia po bitwie pod Tagliacozzo w 1268 r. jest zbudowany na fundamentach bardzo dużej willi, wykonanej z opus reticulatum z późniejszymi dodatkami z cegły, do której od południowego wschodu przylega mały port. Zamek był później lennem rodu Caetani, Orsini i Colonna. Za wydmami znajdują się również pozostałości budynków, które prawdopodobnie wyznaczają linię kanału oddzielającego wyspę od lądu stałego, i które mogły należeć do stacji pocztowej przy Via Severiana.

Tabula Peutingeriana podaje, że Astura jest oddalona od Antium o ok. 10 km, co jest raczej mniejszą odległością niż w rzeczywistości. Wydaje się, że wyspa istniała jako taka już w czasach papieża Honoriusza III.