Valparola Pass

Przełęcz Valparola to wysoka przełęcz górska w Dolomitach w prowincji Belluno we Włoszech.

Przełęcz leży nieco na zachód od przełęczy Falzarego. Bezpośrednio na przełęczy znajduje się schronisko "Rifugio Passo Valparola". Z przełęczy prowadzą liczne szlaki turystyczne, m.in. na Col di Lana, Lagazuoi, Płaskowyż Fanes oraz w kierunku gospody Pralongia. Na północ od przełęczy, na wschód od starej drogi przez przełęcz, znajduje się źródło Valparola.

Valparola wzięła swoją nazwę od huty żelaza, która znajdowała się kiedyś w pobliżu przełęczy. Valparola to łacińskie tłumaczenie słowa "dolina pieców żelaznych". Ruiny tych pieców, które były używane jeszcze w XVI wieku, są widoczne w 1860 roku. Nawet ludzie z epoki kamiennej znali tę przełęcz, o czym świadczą pojedyncze znaleziska nad jeziorem Valparola. Można przypuszczać, że wytapianie metalu w tym miejscu również sięga co najmniej epoki żelaza.

Przed I wojną światową przez przełęcz prowadził tylko szlak, ale w czasie wojny teren ten był mocno zagrożony. W latach 1897-1900 armia austro-węgierska zbudowała na szczycie przełęczy fortyfikację Forte Tre Sassi. W 1915 roku fort ten został częściowo zniszczony przez włoskie ataki artyleryjskie. Chociaż fortyfikacja nie mogła być już później używana, Austriacy nadal oświetlali fort, aby sprawiał wrażenie, że nadal działa. Ruiny twierdzy zostały odrestaurowane i obecnie mieści się w nich muzeum. W czasie I wojny światowej pozycje szarotki austro-węgierskiej znajdowały się bezpośrednio przy przełęczy Valparola. Są to pozycje na płaskim terenie, zwanym Le Laste, w miejscu o szerokości 600 metrów między Hexensteinem, który był silnie ufortyfikowany w czasie wojny, a wschodnią flanką Sestas. Dlatego też Austro-Węgrzy zbudowali na otwartej flance widoczną do dziś pozycję Edelweiss, składającą się z okopów, bunkrów i kazamat.

Przełęcz stanowi granicę między zlewiskami rzek Adygi, która płynie na zachód do Adriatyku, i Piave, która płynie na wschód.