Entella

Éntella - starożytne miasto w głębi Sycylii, położone na lewym brzegu rzeki Hypś i prawie w połowie drogi między dwoma morzami, około 40 km od ujścia Hypś i mniej więcej w tej samej odległości od północnego wybrzeża wyspy, w Zatoce Castellamare.

Było to bardzo starożytne miasto, najwyraźniej pochodzenia sycylijskiego, choć tradycje dotyczące jego założenia wiązały je z Elymami i domniemaną kolonią trojańską. Według niektórych pisarzy zostało założone przez Akestesa i nazwane na cześć jego żony Entelli, do której to tradycji nawiązuje Syliusz Italikus, inni przypisują jego założenie Elymusowi, a Wergiliusz przedstawia Entellusa jako przyjaciela i towarzysza Akestesa. Jednak Thucydides uważa Eryks i Egestę za jedyne dwa miasta Elymów i w ogóle nie wspomina o Entelli, podobnie jak o innych miejscowościach pochodzenia sycylijskiego lub sycylijskiego.

Pierwszą historyczną wzmiankę o Entelli znajdujemy u Diodora, który opowiada, że w 404 roku p.n.e. najemnicy kampańscy, którzy w czasie wojny byli w służbie Kartagińczyków, po wpuszczeniu do miasta na przyjaznych warunkach, skierowali broń przeciwko mieszkańcom, wyrżnęli wszystkich obywateli płci męskiej i uczynili się panami tego miejsca, które opanowali na wiele lat. Podczas kolejnych wojen Dionizjusza z Kartagińczykami kampańscy mieszkańcy Entelli stanęli po stronie swoich dawnych panów, a nawet pozostali wierni sojuszowi w 396 r. p.n.e. kiedy to wszystkie miasta Sycylii z wyjątkiem pięciu przeszły na stronę Dionizjusza.

Dopiero w 368 r. p.n.e. despocie syrakuzańskiemu udało się odbić Entellę; wydaje się, że miasto nadal pozostawało w rękach Kampańczyków, ale teraz było wrogo nastawione do Kartagińczyków, którzy spustoszyli jego terytorium i zablokowali samo miasto. Wkrótce potem miasto najwyraźniej znalazło się w ich rękach, ale zostało odzyskane przez Timoleona, który przywrócił mu wolność i niezależność.

Od tego czasu niewiele więcej o niej słyszymy. Nazwa miasta pojawia się tylko incydentalnie w czasie pierwszej wojny punickiej, ale wydaje się, że nie brało ono udziału w walkach między Rzymem a Kartaginą. Było to jednak nadal dość dobrze prosperujące miasto miejskie: jego terytorium było żyzne zarówno pod względem wina, jak i kukurydzy, a Cyceron chwali mieszkańców za ich pracowitość w uprawie winorośli, jednak, podobnie jak większość miast Sycylii, poważnie ucierpiało z powodu wymagań Werresa.

Jej nazwę znajdujemy jeszcze u Pliniusza i Ptolemeusza, ale nie znajdujemy o niej żadnych innych wzmianek u autorów starożytnych. Istniało jednak przez całe średniowiecze, aż do XIII wieku, kiedy to po przekształceniu w twierdzę przez Saracenów zostało zdobyte przez cesarza Fryderyka II i doszczętnie zniszczone, a jego mieszkańcy przenieśli się do Nocery koło Neapolu. Miejsce, które jeszcze za czasów Fazello zachowało swoją starożytną nazwę, zostało przez niego opisane jako miejsce o dużej sile naturalnej, otoczone ze wszystkich stron, z wyjątkiem jednej, gwałtownymi przepaściami, a na jego szczycie znajduje się rozległa równina. Rocca d'Entella, w gminie Contessa Entellina, leży pod kątem do rzeki Belice, tak że rzeka ta otacza ją od północy i zachodu. W czasach Fazello pozostały tam tylko ruiny średniowiecznego miasta i saraceńskiego zamku.

W drugiej połowie XX wieku na Sycylii odkryto osiem brązowych tablic z greckimi napisami, prawdopodobnie przez nielegalnych kopaczy. Siedem z nich zawierało dekrety miasta Entella. Data powstania tablic nie jest pewna, ale wydaje się, że pochodzą one albo z końca IV wieku, albo z połowy III wieku p.n.e.

Istnieją zachowane monety Entelli z napisem ΕΝΤΕΛΛΙΝΩΝ w całości, podczas gdy inne, wybite w czasie okupacji miasta przez Kampanię, mają napis ΕΝΤΕΛΛΑΣ, a na rewersie ΚΑΜΠΑΝΩΝ.