Casa Romuli, Rzym

Casa Romuli, znana również jako tugurium Romuli, była domniemanym miejscem zamieszkania legendarnego założyciela i pierwszego króla Rzymu, Romulusa. Znajdował się na południowo-zachodnim krańcu wzgórza Palatyn, na zboczu opadającym w kierunku Circus Maximus, w pobliżu tak zwanych "Schodów Kakusa". Była to tradycyjna jednopokojowa chata chłopska Latynów, ze słomianym dachem i ścianami z wikliny i dębu, taka, jaką w miniaturze przedstawiają charakterystyczne urny pogrzebowe tzw. kultury lateńskiej.

Na przestrzeni wieków Casa była wielokrotnie niszczona przez pożary i burze, ale za każdym razem starannie przywracano ją do pierwotnego stanu. Zniszczenie przez pożar odnotowano w 38 r. p.n.e. w wyniku ceremonii zorganizowanej wewnątrz bazy przez pontyfików, przypuszczalnie w celu złożenia ofiary Romulusowi w jego deifikowanej postaci boga Kwiryniusza, podczas której ogień w ołtarzu prawdopodobnie wymknął się spod kontroli. Ostatni odnotowany pożar miał miejsce w 12 r. p.n.e. po śmierci Marka Vipsaniusa Agryppy, prawej ręki pierwszego cesarza rzymskiego Augusta. Wówczas domek został podpalony przez wrony, które zrzuciły na dach kryty strzechą kawałki płonącego mięsa, zerwanego z ołtarza. Spekuluje się, że tugurium Faustini na Palatynie, odnotowane w czasach cesarza Konstantyna I Wielkiego, było w rzeczywistości zachowaną do dziś casa Romuli.

W źródłach klasycznych pojawia się druga casa Romuli, na Kapitolu, która prawdopodobnie jest repliką pierwotnej. Ostatnia wzmianka o niej pochodzi z roku 78 n.e.

Do tej pory archeologom nie udało się ostatecznie powiązać casa Romuli z żadnymi zachowanymi szczątkami. Silnym kandydatem jest największy z grupy domów, których fundamenty odkryto w odpowiednim miejscu podczas wykopalisk w 1946 roku. Fundamenty tego mieszkania zostały wyciosane w skale tufowej i mają kształt owalny o wymiarach 4,9 m x 3,6 m. Sześć otworów na słupy ułożonych w okrąg, z których jeden znajdował się pośrodku, prawdopodobnie służyło do umieszczenia w nich rozpór podtrzymujących odpowiednio ściany i dach. Materiał organiczny znaleziony na stanowisku datowany jest na wczesną epokę żelaza we Włoszech.