Niedźwiedź brunatny

Niedźwiedź brunatny, znany naukowo jako Ursus arctos, występuje w Eurazji i Ameryce Północnej. W Ameryce Północnej te majestatyczne zwierzęta są często nazywane niedźwiedziami grizzly. Są jednymi z największych lądowych drapieżników, z wyjątkiem niedźwiedzia polarnego, który dorównuje im wielkością. Można je spotkać w różnych regionach, w tym w Rosji, Azji Centralnej, Chinach, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, na wyspie Hokkaido, w Skandynawii, na Bałkanach oraz w niektórych częściach Europy, takich jak Hiszpania, Rumunia, Bułgaria, Iran, Anatolia i Kaukaz. Pełnią one rolę symboli narodowych i stanowych w kilku krajach europejskich.

Chociaż ich siedliska zmniejszyły się z czasem i w niektórych obszarach wyginęły, Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) nadal klasyfikuje niedźwiedzie brunatne jako gatunek „najmniejszej troski”. Przy szacowanej populacji wynoszącej około 200 000, niedźwiedzie brunatne, wraz z amerykańskim niedźwiedziem czarnym, są jedynymi gatunkami niedźwiedzi, które obecnie nie są zagrożone według IUCN. Jednak niektóre populacje, jak niedźwiedź atlasowy w Afryce Północnej i niektóre grupy w Ameryce Północnej, wyginęły z powodu polowań. Niedźwiedź brunatny himalajski jest krytycznie zagrożony, zajmując jedynie 2% swojego historycznego zasięgu, i jest narażony na wyginięcie z powodu niekontrolowanego kłusownictwa.

Ewolucyjna historia i klasyfikacja niedźwiedzi brunatnych są dość skomplikowane. Prawdopodobnie wyewoluowały one z Ursus etruscus w Azji, a badania genetyczne wskazują, że oddzieliły się od kompleksu gatunków niedźwiedzi jaskiniowych około 1,2–1,4 miliona lat temu. Trwa debata na temat liczby podgatunków niedźwiedzia brunatnego i ich relacji z niedźwiedziami polarnymi. Analiza DNA ujawniła kilka kladów niedźwiedzi brunatnych, z których niektóre dzielą wspólne terytoria.

Niedźwiedzie brunatne różnią się znacznie wielkością, przy czym samce są zazwyczaj większe od samic. Mają niezwykle zróżnicowaną dietę, co czyni je jednymi z najbardziej wszechstronnych zwierząt wszystkożernych na świecie. Ich pożywienie obejmuje mieszankę roślin i zwierząt, a szczególnie dobrze radzą sobie z łowieniem ryb, zwłaszcza w okresach tarła łososia. Niedźwiedzie brunatne dominują również nad mniejszymi drapieżnikami w swoich siedliskach.

Konflikty między ludźmi a niedźwiedziami brunatnymi występują zazwyczaj na skutek ingerencji w ich siedliska lub pozbawienia ich źródeł pożywienia, co przyciąga niedźwiedzie do ludzkich osiedli. Mogą zaatakować, jeśli czują się zagrożone lub są zaskoczone; głównymi wyzwalaczami są nagłe spotkania i ciekawość. Co ciekawe, badania pokazują, że spray pieprzowy jest bardziej skuteczny niż broń palna w odstraszaniu agresywnych niedźwiedzi. Chociaż spotkania są rzadkie, mogą być niebezpieczne i zdarzały się przypadki śmiertelne.

Kulturowo, niedźwiedzie brunatne mają znaczące miejsce w folklorze, literaturze i jako maskotki, często symbolizując siłę i dumę narodową w wielu krajach.