Szerokodziób obrożny

Taksonomia

Po raz pierwszy gatunek, pod nazwą Eurylaimus ochromalus, opisał Thomas Stamford Raffles. Opis ukazał się w 1822 na łamach Transactions of the Linnean Society of London; zawierał informacje na temat upierzenia i krótką notkę o zwyczajach szerokodziobów obrożnych. Holotyp pochodził z Singapuru. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny uznaje gatunek za monotypowy. Opisano podgatunki mecistus (wyspy Banyak) i kalamantan (zachodnie Borneo), jednak ze względu na dużą zmienność w obrębie gatunku u tych szerokodziobów trudno wyróżnić jakiekolwiek podgatunki.

Morfologia

Długość ciała wynosi 13,5–15 cm, masa ciała 31–39 g. Wymiary szczegółowe: długość skrzydła 75–84(88) mm u samców, 75–82 mm u samic, długość dzioba: 18,4–21,4 mm u samców i 18,3–20,4 mm u samic, długość ogona: 44,5–29 mm u samców i 44,4–47 m u samic, długość skoku – 19,3–21,8 mm u samców i 19,4–22 m u samic (n samców = 29, samic = 28). Wierzch ciała czarne, można dostrzec szeroką, białą obrożę. Grzbiecie i skrzydła pokrywają grube, czarne plamy. W ogonie 10 sterówek. Mają kolor czarny, na środkowej parze występują żółtawe plamy, na zewnętrznych – białe. Przez pierś przechodzi czarny pas (u samicy przerwany), reszta spodu ciała winnoróżowa, przechodząca w jasnożółta na brzuchu i pokrywach podogonowych. Tęczówka jasnożółta, dziób jaskrawy, od turkusowego po kobaltowy. Górna szczęka ma zielone zakończenie i czarną krawędź. Nogi i stopy rogoworóżowe po niebieskawe. Młode nie mają czarnej przepaski na piersi, do tego wyróżnia je płowa brew i szarobiały spód ciała.

Zasięg występowania

Szerokodziób obrożny zamieszkuje południową Mjanmę, południowo-zachodnią i południową Tajlandię, kontynentalną część Malezji, wyspy Riau, Lingga, Sumatrę, Bangka, Belitung, północne Wyspy Natuna oraz Borneo (również teren Brunei).

Ekologia i zachowanie

Środowiskiem życia szerokodziobów obrożnych są różne rodzaje lasów, w tym lasy wiecznie zielone, lasy zdominowane przez dwuskrzydlcowate, lasy o ubogich glebach, lasy na bagnach, skraje lasów, lasy wtórne, zapuszczone plantacja – m.in. kakaowców, kauczukowców i albicji (Albizia). Może występować na obszarze lasów dotkniętych wycinką i lasów wtórnych, jeśli nadal rosną w nim wysoki drzewa. W Mjanmie, Tajlandii i na Półwyspie Malajskim stwierdzany do 700 m n.p.m. do 900 m n.p.m. na Sumatrze i do około 1220 m n.p.m. na Borneo. Pożywieniem przedstawicieli E. ochromalus są głównie bezkręgowce, w tym prostoskrzydłe, modliszkowate, chrząszcze (w tym kózkowate i poświętnikowate), błonkoskrzydłe, termity i gąsienice. Ptaki badane na Borneo zjadały przeciętnie mniejsze prostoskrzydłe (do 35 mm), niż szerokodzioby purpurowe (E. javanicus). Odnotowano również zjadanie drobnych mięczaków, a w żołądku jednego okazu z Borneo znajdowały się czerwonopomarańczowe jagody. Żerując, szerokodzioby obrożne tworzą niewielkie (do 10–15 osobników), rozrzucone grupy, żerujące w środkowych i wyższych piętrach lasu. Okazjonalnie ptaki te dołączają do stad wielogatunkowych. Odzywają się bulgoczącym trylem, podobnym do dźwięków wydawanych przez owady.

Lęgi

Przeważnie lęgi rozpoczynają się wraz z porą suchą, jednak odnotowywano różne okresy w roku: luty–październik na kontynencie, styczeń–lipiec na Sumatrze i marzec–sierpień na Borneo. Szerokodzioby obrożne budują niezbyt staranne gniazdo o kształcie gruszki. Budulec stanowią mchy, grzybnia i żyłki liści, wnętrze gniazda wyściełane jest szorstkimi korzeniami traw, liśćmi bambusa i łodyżkami liściowymi. Jedno zbadane gniazdo miały wymiary około 17 na 13 na 10 cm i grubość ścianek bliską 3,8 cm. Na Borneo niekiedy ptaki te zakładają gniazda blisko pszczelich. W zniesieniu zwykle 3 jaja, czasem 2. Brak informacji o inkubacji i młodych. Obserwowano ptaka karmiącego pisklę kukułki krótkoskrzydłej (Cuculus micropterus) i jednokrotnie pisklę oraz jajo nieokreślonego gatunku kukułki.

Status zagrożenia

IUCN uznaje szerokodzioba obrożnego za gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened) nieprzerwanie od 2000 roku (stan w 2016). Prawdopodobnie populacja nieznacznie zmniejsza liczebność ze względu na niszczenie środowiska. Częściowo efekt może łagodzić akceptowanie przez ptaki roślinności wtórnej. BirdLife International wymienia 33 ostoje ptaków IBA, w których można napotkać te ptaki. Szerokodzioby obrożne stwierdzano również w parkach narodowych, jak PN Kaeng Krachan (Tajlandia), PN Taman Negara w Malezji i PN Way Kambas na Sumatrze.