Orzeł południowy

Orzeł Bonellego, nazwany na cześć włoskiego ornitologa Franco Andrea Bonellego, jest majestatycznym ptakiem drapieżnym, często określanym jako orzeł-jastrząb bez grzebienia. Należy do rodziny Accipitridae i podrodziny Aquilinae. Orzeł ten występuje w różnych regionach, w tym w południowej Europie, części Afryki, na subkontynencie indyjskim oraz w południowo-wschodnich Chinach i Tajlandii. Zazwyczaj zamieszkuje obszary pagórkowate lub górskie z licznymi skałami.

Jego główną dietę stanowią króliki, kuraki i gołębie, ale w razie potrzeby potrafi dostosować się do innych ofiar. Choć Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje orła Bonellego jako gatunek o najmniejszym zagrożeniu, ptak ten stoi w obliczu wielu groźnych czynników, takich jak niszczenie siedlisk, porażenia prądem i prześladowania, co prowadzi do spadku populacji, zwłaszcza w Europie.

Orzeł Bonellego, jako część podrodziny Aquilinae, jest blisko spokrewniony z orłami przednimi. Wcześniej grupowany z afrykańskim orłem-jastrzębiem, obecnie uznawany jest za odrębny gatunek. Aktualne badania DNA umieściły orła Bonellego w rodzaju Aquila, wykazując bliskie pokrewieństwo z innymi orłami. Wyróżnia się dwa podgatunki: szeroko rozpowszechniony A. f. fasciata oraz mniejszy, izolowany A. f. renschi, występujący na Małych Wyspach Sundajskich.

Orzeł Bonellego jest ptakiem średniej wielkości, mierzącym od 55 do 74 cm długości, z rozpiętością skrzydeł wynoszącą od 143 do 180 cm. Samice są większe od samców. Górne partie ciała mają ciemnobrązowe ubarwienie, natomiast spód jest biały z prążkami. Młode osobniki są jaśniejsze i mają bardziej rudawy odcień. W locie łatwo je rozpoznać po szerokich skrzydłach i długim ogonie.

Ich rozmieszczenie jest dość nierównomierne, obejmujące Afrykę północno-zachodnią, południową Europę, Bliski Wschód i Azję. Preferują skaliste, suche siedliska blisko dużych zbiorników wodnych. W Europie występują m.in. w Portugalii, Hiszpanii, południowej Francji oraz w izolowanych obszarach we Włoszech, Grecji i Turcji. W Azji zamieszkują regiony Indii, Myanmaru, Tajlandii i części Chin. Zazwyczaj nie migrują, ale młode osobniki mogą wędrować na znaczne odległości.

Orły Bonellego są wytrawnymi myśliwymi, często polując z ukrytych grzęd lub podczas lotu. Głównie polują na ptaki i ssaki, zwłaszcza króliki i kuropatwy, choć ich dieta może się zmieniać w zależności od dostępności ofiar. Czasami polują w parach, co uważa się za sposób wzmacniania więzi, a niekoniecznie zwiększania skuteczności łowieckiej. Rzadko żerują na padlinie lub kradną jedzenie innym zwierzętom.

Pary lęgowe są wysoce terytorialne i znane ze swoich widowiskowych pokazów powietrznych. Budują duże gniazda na klifach lub wysokich drzewach, często używając ich przez wiele lat. Składają zazwyczaj dwa jaja, które inkubuje głównie samica. Pisklęta opuszczają gniazdo po około 56-65 dniach, pozostając jednak zależne od rodziców przez kilka tygodni. Młode rozpraszają się po około 142 dniach od wyklucia, czasem pokonując setki kilometrów.

Mimo wysiłków na rzecz ochrony, orły Bonellego w Europie stoją w obliczu poważnych zagrożeń. Niszczenie siedlisk, prześladowania i porażenia prądem przyczyniają się do spadku ich populacji. Wprowadza się różne środki ochronne, takie jak izolowanie linii energetycznych, ochrona siedlisk i dostarczanie dodatkowego pokarmu, jednak gatunek ten pozostaje zagrożony, szczególnie na obszarach peryferyjnych, gdzie młode mają wysoką śmiertelność. Przyszłość orła Bonellego zależy od ciągłych i wzmocnionych działań ochronnych.