Pawian gwinejski

Dżelada, znana również jako pawian czerwony, jest fascynującym przedstawicielem rodziny małp Starego Świata. Jest jednym z mniejszych gatunków pawianów, ważącym od 13 do 26 kg, o długości życia wynoszącej od 20 do 30 lat. Można je znaleźć w zachodniej Afryce, szczególnie w takich krajach jak Gwinea, Senegal, Gambia, Mauretania i Mali, gdzie doskonale adaptują się do życia w suchych lasach, lasach galeriowych i sawannach.

Te pawiany są aktywne za dnia i spędzają większość czasu na ziemi, choć na noc wspinają się na drzewa, aby chronić się przed drapieżnikami. Żyją w dużych grupach społecznych, nazywanych stadami, które mogą liczyć do 200 członków i cechują się ścisłą hierarchią. Dżelady mają zróżnicowaną dietę, jedząc owoce, korzenie, owady, małe ssaki i inne pokarmy. Ciekawostką jest ich rola w ekosystemie, polegająca m.in. na rozprzestrzenianiu nasion oraz kopaniu w poszukiwaniu źródeł wody, co wpływa na zdrowie środowiska.

Komunikacja odgrywa kluczową rolę wśród dżelad, które używają różnych wokalizacji, interakcji fizycznych i sygnałów wizualnych do przekazywania informacji. Niestety, są one uznawane za gatunek bliski zagrożenia z powodu utraty siedlisk i ograniczonego zasięgu występowania. Samce i samice można łatwo rozróżnić, ponieważ samce mają grzywy, a samice różowe okolice odbytu.

Te społeczne zwierzęta zazwyczaj tworzą grupy składające się z dominującego samca, kilku samic i ich młodych. Choć większość czasu spędzają na ziemi, nocą wchodzą na drzewa, aby spać. Podczas poszukiwania jedzenia samice często trzymają się blisko samców, szukając u nich ochrony. Rozmnażanie wiąże się z zauważalnym opuchnięciem ciała samic, gdy są gotowe do rozrodu, a po okresie ciąży trwającym około sześciu miesięcy matka karmi swoje młode przez sześć do ośmiu miesięcy.

Pomimo ich zdolności adaptacyjnych, dżelady stoją przed poważnymi zagrożeniami, związanymi z niszczeniem siedlisk i działalnością człowieka. Z tego powodu działania na rzecz ich ochrony są kluczowe, aby zapewnić przetrwanie i ochronę ich populacji na przyszłość.