Iraq ed-Dubb

Irak ed-Dubb, czyli Jaskinia Niedźwiedzia, to wczesne neolityczne stanowisko archeologiczne położone 7 km na północny zachód od Ajlun w Dolinie Jordanu, na terenie dzisiejszej Jordanii. Osada istniała przed 8000 lat p.n.e. i eksperymentowano z uprawą roślin założycielskich, równolegle ze zbiorem dzikich zbóż. Wraz z Tell Aswad w Syrii stanowisko to zawiera najwcześniejsze wzmianki o domowej uprawie jęczmienia łuskanego, która miała miejsce między 10 000 a 8 800 lat p.n.e. Stanowisko znajduje się na zalesionej skarpie wapiennej nad Wadi el-Yabis w północno-zachodniej Jordanii. Odkopano kamienną konstrukcję o owalnym kształcie wraz z dwoma pochówkami oraz różnorodnymi szczątkami zwierzęcymi i roślinnymi.

Jaskinia znajduje się 150 m nad wadi el-Yabis, a jej całkowita powierzchnia w jaskini wynosi około 150 m, natomiast na otaczającym ją tarasie aż 300 m. Jaskinia ma wymiary 10 m na 14 m i owalną strukturę wewnątrz o wymiarach 4,5 m. Znajdują się w niej błotniste podłogi, na które nałożono architekturę z cegły błotnej, spalony słup i dwa pochówki ludzkie znalezione w zagłębieniach skały macierzystej. Miejsce to zostało odkryte w czerwcu 1989 roku, kiedy wykonano kilka sondaży, a dalsze wykopaliska prowadził przez trzy sezony Ian Kuijt. W czasie wykopalisk jaskinia była pokryta kozim łajnem, co wskazuje na to, że do czasów współczesnych była wykorzystywana jako zagroda dla zwierząt. Zespół narzędzi kamiennych okazał się podobny do innych stanowisk z wczesnego neolitu w dolinie Jordanu i zawierał punkty z El Khiam. Stanowisko dostarczyło ważnych informacji na temat wykorzystania wyżynnych obszarów zalesionych we wczesnym neolicie. Szczątki materialne z tego stanowiska datowane są radiowęglowo na około 7950 lat p.n.e.

W okresie neolitu przedpotopowego A wykryto dwa okresy obecności, z których jeden mógł być późnym okresem natufijskim. Późniejsza konstrukcja miała pionowe ściany z kamienia, błotnistą podłogę i pozostałości paleniska. W przypadku wcześniejszej konstrukcji wykryto cegły błotne, kilka dołów w podłożu skalnym i spalony słup. Data radiowęglowa węgli drzewnych sugeruje, że stanowisko było wcześniejsze niż Netiv Hagdud i Jerycho, co daje wgląd w różne sposoby utrzymania na obszarach górskich w fazie przejściowej przed rozwojem rolnictwa w dolinie Jordanu. W momencie prowadzenia wykopalisk było to jedyne znane warstwowe stanowisko jaskiniowe datowane na wczesny neolit w Jordanii.

Sue Colledge zasugerowała, że wraz z Tell Aswad stanowisko to przedstawia najwcześniejsze dowody morfologii udomowionych zbóż, twierdząc, że ma ono "najwcześniejsze datowane dowody na stosowanie domowych zbóż w południowo-zachodniej Azji" z zakresem datowania od ok. 9600 do 9475 p.n.e. Zauważono, że liczba zgłoszonych okazów była niewielka, a ich stan zachowania słaby. Colledge założył, że znaleziska udomowionego jęczmienia i pszenicy rosły w siedliskach wtórnych.

George Wilcox ostrzegł, że odkrycie dwóch ziaren pszenicy einkorn na stanowisku powinno być traktowane ostrożnie jako anomalie w stosunku do ogólnego założenia, że emmer był jedynym rodzajem pszenicy używanym podczas PPNA w południowym Lewancie. Graeme Barker zasugerował, że znalezione widełki kłosów i podstawy źdźbeł udomowionej pszenicy to prawdopodobnie einkorn.

Przeprowadzono również badania szczątków fauny z okresu między okresami Natufian i PPNA, kiedy to grupy łowców-zbieraczy po raz pierwszy eksperymentowały z rolnictwem.