Ryżniak błotny

Historia odkrycia

Podczas badań prowadzonych w 1816 roku na bagnach w Karolinie Południowej John Bachman schwytał egzemplarze nieznanego gatunku gryzonia. Holotyp został wysłany do zoologów Academy of Natural Sciences w Filadelfii dopiero 20 lat później. Bachman spodziewał się stwierdzenia pokrewieństwa nowego gatunku z należącym do nornikowatych rodzajem Arvicola i wstępnie nazwał odkryty gatunek Arvicola oryzivora. Zoolog Richard Harlan, który znalazł przysłany eksponat w zbiorach Akademii opisał gatunek samodzielnie, oznaczył go swoim nazwiskiem i stwierdziwszy, że ryżniak błotny nie może być zaliczony do rodzaju Arvicola, nadał mu nazwę Mus palustris. Harlan pominął zasługi Bachmana, określił że okaz został znaleziony w okolicy Fastland, w pobliżu Salem, a jako typową lokalizację gatunku wskazał New Jersey.

Systematyka

Ryżniak błotny został później uznany za gatunek typowy rodzaju Oryzomys (ryżniak) Baird, 1857. Rozróżnia się 9 podgatunków O. palustris o różnej typowej lokalizacji:

• O. p. coloratus Bangs, 1898 – typowa lokalizacja: Cape Sable, Monroe, Floryda (południowa)
• O. p. natator Chapman, 1893 – typowa lokalizacja: Gainesville, Alachua, Floryda (środkowa)
• O. p. planirostris Hamilton, 1955 – typowa lokalizacja: Pine Island, Lee, Floryda
• O. p. sanibeli Hamilton, 1955 – typowa lokalizacja: Sanibel Island, Lee, Floryda
• O. p. palustris Harlan, 1837 – typowa lokalizacja: Salem, New Jersey
• O. p. texensis Allen, 1894 – typowa lokalizacja: Rockport, Aransas, Texas
• O. argentatus Spitzer i Lazell, 1978 – typowa lokalizacja: Cudjoe Key, Monroe, Floryda
• †O. antillarum Thomas, 1898 – typowa lokalizacja: Jamajka
• O. couesi Alston 1876 – typowa lokalizacja: Coban, Gwatemala (osobniki większe, o odmiennej strukturze chromosomu X)

Naukowcy stwierdzili znaczne migracje poszczególnych populacji, co wpływa na wymianę materiału genetycznego między osobnikami poszczególnych podgatunków. Z powodu geograficznej izolacji niektóre populacje zachowują jednak genetyczną odrębność.

Morfologia

Ryżniak błotny jest gryzoniem średniej wielkości. Sierść z wierzchu szarobrunatna lub rudobrunatna, od spodu biała lub szarawa. Ogon słabo owłosiony, pokryty łuskami.

Średnie wymiary:

• Długość ciała samców: 193–262 mm (średnio 226 mm)
• Długość ciała samic: 191–253 mm (średnio 217 mm)
• Masa ciała samców: 46–80 g (średnio 56 g)
• Masa ciała samic: 40–60 g (średnio 48 g)

Wzór zębowy ryżniaka błotnego: 1003 1003 {\displaystyle {\tfrac {1003}{1003}}}.

Tryb życia

Ryżniak błotny żyje na terenach bagnistych i prowadzi nocny tryb życia. O. palustris jest świetnym pływakiem. Potrafi nurkować na głębokość do 10 m i z łatwością przepływa dystans 300 m.

Występowanie

Występuje w środkowej i zachodniej części Ameryki Północnej od Kanady po Zatokę Meksykańską, na terenie stanów: Alabama, Arkansas, Delaware, Floryda, Georgia, Illinois, Kansas, Kentucky, Luizjana, Maryland, Missisipi, Missouri, New Jersey, Karolina Północna, Oklahoma i Pensylwania, a rzadziej także w stanach: Karolina Południowa, Tennessee, Teksas i Wirginia.

Kopalne ślady występowania O. palustris

Na Florydzie odnaleziono piętnaście kopalnych śladów występowania O. palustris, a jeden w Georgii. Ponadto paleontolodzy odnotowali istnienie wymarłego gatunku O. p. fossilis, który żył w okresie zlodowaceniea i plejstocenu w Kansas. W Teksasie zaś żył w okresie interglacjału.

Ekologia

Część autorów wskazuje że ryżniak błotny żywi się wyłączne pokarmem roślinnym, jednak Homer Sharp – badacz nawyków żywieniowych ryżniaków błotnych twierdzi że gryzoń ten jest zoofagiem i zjada ryby, małże, padlinę piżmaka, poluje na krewniaków z rodzaju Peromyscus (myszak), na wróble, młode żółwie błotne Graptemys ï żółwie malowane, że zjada też jaja i pisklęta strzyżyka błotnego (Cistothorus palustris). Inni badacze dowodzą, że ryżniak błotny żywi się nasionami, trawami Spartina alterniflora, Spartina gabra, Tripsacum, lubi soliród zielny i chętnie zjada sukulenty. Część badań wskazywała, że rośliny i nasiona stanowią prawie 85% jego pożywienia, inne zaś dowodziły że spożywane stawonogi, małe płazy, ryby, owady i małe ssaki pokrywają blisko 75% potrzeb żywieniowych ryżniaka błotnego. Prawdopodobnym wyjaśnieniem tych sprzeczności jest duża zmienność żywieniowa w obrębie gatunku.