Capra

Cechy charakterystyczne

Zwierzęta zaliczane do tego rodzaju charakteryzują się obecnością u samców brody i długich rogów, w różnym stopniu spłaszczonych, uniesionych wysoko ponad głową i odchylonych do tyłu. Broda i rogi występują czasem również u samic, ale są zdecydowanie krótsze niż u samców. Na spodniej stronie ogona występują gruczoły zapachowe. Samice mają jedną parę sutków. Samce nazywane są capami lub kozłami.

Systematyka

Wśród naukowców zajmujących się badaniem relacji pokrewieństwa koziorożców (Caprinae) nie ma zgody co do liczby gatunków i podgatunków zaliczanych do Capra. Systematyka rodzaju opierała się na podobieństwie cech morfologicznych zwierząt, zwłaszcza w budowie rogów.

W zależności od przyjętych kryteriów badacze zaliczają do Capra od dwóch do dziewięciu gatunków oraz liczne podgatunki. W trzeciej edycji "Mammal Species of the World" Wilson i Reeder przyjęli podaną niżej klasyfikację. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” autorzy potwierdzili ten podział, nadając poszczególnym rodzajom polskie nazwy zwyczajowe:

• koziorożec kaukaski (Capra caucasica)
• markur śruborogi (Capra falconeri)
• koza domowa (Capra hircus)
• koziorożec alpejski (Capra ibex)
• koziorożec nubijski (Capra nubiana)
• koziorożec pirenejski (Capra pyrenaica)
• koziorożec syberyjski (Capra sibirica)
• koziorożec abisyński (Capra walie)

Inne ujęcia

Badania materiałów kopalnych sugerują, że w plejstocenie wytworzyły się dwie linie ewolucyjne: jedna prowadząca do C. ibex i druga łącząca C. caucasica, C. cylindricornis i C. pyrenaica. Badania chromosomu Y wskazują na bliskie pokrewieństwo kozy bezoarowej z kozą domową i kozą śruborogą, które tworzą klad. Pozostałe gatunki Capra tworzą drugi klad.

C. aegagrus i C. hircus

Koza domowa została opisana przez Linneusza w 1758 jako Capra hircus, natomiast koza dzika – przez Erxlebena w 1777 jako Capra aegagrus. Badania wykazały, że koza domowa jest udomowioną formą kozy dzikiej i zgodnie z zasadami nomenklatury zoologicznej powinna być opisywana pod nazwą Capra aegagrus f. hircus. Ponieważ nazwa C. hircus została już powszechnie zaakceptowana Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej dopuściła w 2003 (BZN Volume 60, Part 1, 31 March 2003 OPINION 2027, Case 3010) stosowanie nazwy Capra hircus dla kozy domowej. Obecnie w literaturze spotykane są obydwie nazwy C. hircus i C. aegagrus stosowane zamiennie zarówno dla kozy dzikiej jak i domowej.