Pomor Museum, Barentsburg

Muzeum Barentsburg Pomor to niewielkie muzeum znajdujące się w Barentsburgu, mieście położonym na Svalbardzie, norweskim archipelagu na Oceanie Arktycznym. Założona w latach 20. XX wieku przez Holendrów osada górnicza została sprzedana Związkowi Radzieckiemu w 1932 roku, dlatego to właśnie ZSRR założył muzeum w 1963 roku. Obecnie Barentsburg, należący w całości do rządu Rosji za pośrednictwem firmy Arktikugol, jest cieniem dawnego siebie - mieszka tu zaledwie kilkuset mieszkańców, podczas gdy w czasach świetności było ich ponad tysiąc. Muzeum pozostało jednak nietknięte, a większość jego gości stanowią turyści. Mieści się w tym samym budynku co Miejski Ośrodek Kultury i Sportu.

Jednym ze współzałożycieli muzeum, które powstało w 1963 r. był Wadim F. Starkow, radziecki archeolog z Akademii Nauk ZSRR, wybitna postać w dziedzinie archeologii Svalbardu. Głównym tematem muzeum są, jak sama nazwa wskazuje, Pomorcy, mieszkańcy Morza Białego, którzy odgrywają ważną rolę w historii archipelagu. Starkov uważał, że to właśnie ci myśliwi, a nie Willem Barentsz, byli pierwszymi odkrywcami Svalbardu, do czego zresztą nawiązuje muzeum.

Pomimo rosyjskiego stanowiska wobec Willema Barentsza, w eksponatach muzeum znajdują się znaleziska archeologiczne z jego wypraw, a także przedmioty pochodzące z osad Pomorzan i innych pierwszych odkrywców z XVI wieku i później. W muzeum znajduje się także duża kolekcja geologiczna zawierająca minerały i skamieniałości, taksydermalne zwierzęta polarne, dzieła sztuki związane ze Svalbardem oraz eksponaty dotyczące historii wydobycia węgla w Barentsburgu, II wojny światowej i czasów sowieckich.

W ostatnich latach było to niewielkie źródło konfliktu między rządami Norwegii i Rosji, w ogólnym kontekście roszczeń terytorialnych w Arktyce. Muzeum Pomor w Barentsburgu zostało zamknięte dla zwiedzających latem 2008 roku, a warunki w nim panujące były ponoć złe. Aby uchronić je przed degradacją, norweski gubernator Svalbardu zażądał, by historyczne przedmioty z Pomor przechowywane w muzeum zostały przekazane do konserwacji w Longyearbyen. Powołano się przy tym na Ustawę o ochronie środowiska naturalnego Svalbardu, ponieważ Traktat Svalbardzki z 1920 roku - choć przyznaje państwom sygnatariuszom pełny dostęp gospodarczy - nie przewiduje zwierzchnictwa w kwestiach dziedzictwa kulturowego. Należący do Rosji Arktikugol odmówił, zarówno ze względu na niechęć do uznania zwierzchnictwa Norwegii nad jej arktycznymi posiadłościami, jak i na fakt, że artefakty te stanowią historyczną legitymację rosyjskiego zaangażowania na Svalbardzie. Norwegia ostatecznie zrezygnowała z tego żądania.