The Cenotaph, Londyn

Cenotaph to pomnik z czasów I wojny światowej znajdujący się na Whitehall w Londynie. Zaprojektowany przez Sir Edwina Lutyensa, służy jako narodowy pomnik pamięci Brytyjczyków i Brytyjskiej Wspólnoty Narodów poległych w obu wojnach światowych oraz ofiar brytyjskich w późniejszych konfliktach. Pierwotnie Cenotaf miał być tymczasową konstrukcją na potrzeby parady z okazji zakończenia I wojny światowej, wzniesioną w 1919 roku. Podczas parady ponad 15 000 żołnierzy, w tym przedstawiciele Francji i Stanów Zjednoczonych, zasalutowało, maszerując obok budowli. Słowo "cenotaf" pochodzi z języka greckiego i oznacza "pusty grób", a tymczasowa konstrukcja stała się symbolem nieobecnych zmarłych i punktem centralnym dla publicznej żałoby, ponieważ repatriacja ciał była zabroniona od wczesnego etapu wojny. Tydzień po paradzie ponad milion osób odwiedziło Wieczernik, w tym niektórzy pielgrzymujący z odległych części kraju, a sam Wieczernik został otoczony kwiatami.

Niemal natychmiast zaczęto domagać się budowy stałego Cenotafu. Po kilku debatach rząd wyraził zgodę i w maju 1920 r. rozpoczęto prace budowlane. Lutyens dodał entasis, ale poza tym wprowadził minimalne zmiany w projekcie. Cenotaf zbudowany jest z kamienia portlandzkiego. Ma on formę skrzyni grobowej na szczycie prostokątnego pylonu, który w miarę wznoszenia zmniejsza się poprzez serię obniżeń. Pomnik jest surowy, ma niewiele dekoracji - rzeźbiony wieniec laurowy wieńczący skrzynię u góry oraz po jednym na każdej z przednich i tylnych ścian, nad dedykacją CHWAŁA ZMARŁYM. Jedyne inne napisy to daty obu wojen światowych. Z każdej strony zwisają trzy flagi. Stały Cenotaf został odsłonięty przez króla Jerzego V 11 listopada 1920 r. podczas ceremonii połączonej z repatriacją Nieznanego Wojownika, niezidentyfikowanego brytyjskiego żołnierza ekshumowanego z Francji, który został pochowany w Opactwie Westminsterskim. Po odsłonięciu pomnika kolejne miliony ludzi odwiedziły Wieczernik i Nieznanego Wojownika, a także złożono kolejne hołdy kwiatowe. Pomnik spotkał się z uznaniem opinii publicznej i został w dużej mierze pochwalony przez naukowców, a czasem porównywany był do innych słynnych pomników wojennych, choć niektóre organizacje chrześcijańskie nie pochwalały braku jawnej symboliki religijnej.

Przez wiele lat po odsłonięciu Cenotaphu odbywały się pielgrzymki, a przechodzący obok niego mężczyźni zdejmowali kapelusze. Urzędnicy starali się unikać cenzurowania hołdów, ale czasami usuwali te, które zawierały przesłania polityczne. W jednym przypadku kontrowersje wzbudził hołd pozostawiony przez przedstawiciela nazistowskich Niemiec, który został równie kontrowersyjnie usunięty przez jednego z przechodniów. Cenotaf był miejscem kilku protestów politycznych, a w XXI wieku został dwukrotnie zdewastowany farbą w sprayu. W corocznym nabożeństwie, które początkowo odbywało się 11 listopada, ale w czasie II wojny światowej zostało przeniesione na najbliższą niedzielę, uczestniczy monarcha, inni członkowie rodziny królewskiej, czołowi politycy i przedstawiciele Wspólnoty Narodów. O godzinie 11.00 następuje dwuminutowa cisza, po której dostojnicy składają wieńce pod Cenotafem, a żołnierze i weterani maszerują w pochodzie.

Cenotaph jest budynkiem wpisanym na listę zabytków klasy I i stanowi część narodowej kolekcji pomników wojennych Lutyensa. W Wielkiej Brytanii i krajach Wspólnoty Narodów zbudowano dziesiątki jego replik. Chociaż po I wojnie światowej nie istniał żaden ustalony standard dla pomników, Cenotaf okazał się jednym z najbardziej wpływowych. Sam Lutyens zaprojektował kilka innych, które miały wspólne cechy z pomnikiem na Whitehall. Cenotaf był przedmiotem wielu dzieł sztuki i pojawił się w wielu utworach literackich, w tym w powieści i kilku wierszach. Publiczne uznanie dla pomnika sprawiło, że Lutyens stał się postacią narodową. Przez kilka kolejnych lat Lutyens poświęcał wiele czasu na realizację projektów pomników wojennych, a Królewski Instytut Architektów Brytyjskich przyznał mu Złoty Medal Królewski w 1921 roku.