Temple of Cybele, Rzym

Świątynia Cybele lub Świątynia Magna Mater była pierwszą i najważniejszą rzymską świątynią Magna Mater, która była znana Grekom jako Cybele. Została zbudowana, aby pomieścić szczególny wizerunek lub formę bogini, kamień meteoryczny przywieziony z greckiej Azji Mniejszej do Rzymu w 204 r. p.n.e. na polecenie wyroczni i tymczasowo umieszczony w świątyni bogini zwycięstwa na Palatynie. Nowa świątynia została poświęcona 11 kwietnia 191 r. p.n.e. a na jej proscenium odbył się pierwszy festiwal Megalesia Magna Mater.

Świątynia znajdowała się na wysokim zachodnim zboczu Palatynu, z widokiem na dolinę Circus Maximus i świątynię Ceres na zboczu Awentynu. Dostęp do niej prowadził po długich schodach w górę z położonego poniżej płaskiego terenu lub proscenium, na którym odbywały się gry i zabawy związane z festiwalem bogini. Ołtarz bogini był widoczny zarówno z proscenium, jak i z wnętrza świątyni. Pierwotna świątynia spłonęła w 111 r. p.n.e. i została odbudowana przez niejakiego Metellusa, prawdopodobnie Gaiusa Caeciliusa Metellusa Caprariusa. Na początku epoki cesarskiej świątynia płonęła jeszcze dwukrotnie i za każdym razem była odbudowywana przez Augusta, którego druga odbudowa była prawdopodobnie najbardziej wystawna z tych dwóch.

Głębokość świątyni wynosiła 33,18 m, a szerokość frontu 17,10 m. Do świątyni prowadziły schody tej samej szerokości. Zbudowano ją w stylu heksastylu prostego porządku korynckiego. Całość wsparta była na masywnym, pokrytym stiukiem podium z nieregularnego, grubo zaprawionego tufu i peperino. Uważa się, że moneta Faustyny Starszej przedstawia tę samą świątynię, z łukowatym dachem i schodami. Na szczycie schodów znajduje się posąg Cybele w intronizacji, z wieżyczką w koronie i lwami w asyście. Jest to zgodne z kolosalnym, fragmentarycznym posągiem bogini, znalezionym na terenie świątyni. Kamień meteoryczny bogini mógł być przechowywany na cokole w podziemiach świątyni lub wkomponowany w twarz posągu i ustawiony na frontonie. Fasadę świątyni przedstawia relief Ara Pietatis, przedstawiający Magna Mater w układzie anikonicznym; jej pusty tron i korona są otoczone przez dwie postacie Attisa spoczywające na tympanonach oraz dwa lwy, które jedzą z misek, jakby oswojone przez niewidzialną obecność bogini.

Świątynia była używana do końca IV wieku. Została zniszczona w 394 r. n.e. na rozkaz cesarza Teodozjusza I podczas prześladowań pogan w późnym Cesarstwie Rzymskim.