Statonia

Statonia była starożytnym miastem etruskim, którego lokalizacja jest nieznana i sporna.

Bezpośrednio cytowane przez George'a Dennisa, The Cities and Cemeteries of Etruria vol. I pag. 467 ss. Rozdział XXIV STATONIA: ".. Jeśli nie w tym miejscu, to gdzie powinniśmy umieścić starożytną Statonię? Jest to pytanie, na które nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Pliniusz rzeczywiście wskazuje na miejsce położone niedaleko morza, choć właściwie nie na wybrzeżu. Na podstawie jego i innych wzmianek o mieście w związku z Tarkwinią wydaje się bardzo prawdopodobne, że znajdowało się ono w pobliżu, jeśli nie faktycznie na terytorium tego miasta, jak zdaje się twierdzić Witruwiusz. Istnieją wszelkie powody, by sądzić, że Statonia znajdowała się gdzieś w północnej części Równiny Etruskiej, ale nie wiemy, do którego ze starożytnych miejsc w tej dzielnicy, o nieokreślonej nazwie, należy ją przypisać. Cztery lub pięć mil na zachód od Ischii leży Valentano, na wzgórzu pokrytym czarnym popiołem, stanowiącym część wargi wielkiego krateru-jeziora Bolsena. Jest ono większe niż Ischia czy Farnese, ale nie może zaoferować podróżnym lepszych warunków zakwaterowania. Z tarasu poza murami można podziwiać wspaniały widok na jezioro, ale ja widziałem je przy słabej pogodzie, kiedy chmury leżały jak szara warstwa na jego wodach i tylko wtedy, gdy czasami się rozwiewały, mogłem dostrzec jego szeroką, ołowianą taflę, z dwiema wysepkami o bajecznej sławie i cyplem Capo di Monte, który wyglądał jak trzeci. Cluver przypuszcza, że to miasto jest przedstawicielem Verentum, miejsca, o którym nie ma wyraźnej wzmianki, ale które, jak przypuszcza, istniało, powołując się na przekłamanie w tekście Pliniusza. Nie wydaje mi się jednak, by miał on wystarczające podstawy do takiej opinii Pliniusza, "Veientani" w wersji zwykłej powinno być "Verentani", jak podają niektóre lektury, zarówno dlatego, że Veii jest następna w kolejności po Vesentini- Vesentum to wyspa Bisentino, na jeziorze Bolsena - jak i dlatego, że Veii przestało istnieć przed czasami Pliniusza. Jednak w tym miejscu należy zaryzykować stwierdzenie, że całkowicie różnimy się od Cluvera: Lista Pliniusza jest wyraźnie alfabetyczna i nie odwołuje się do relacji topograficznych, a Veii, na sto lat przed czasami Pliniusza, zostało ponownie skolonizowane przez Rzymian i istniało jako municipium. Równowaga przemawia również zdecydowanie na korzyść "Veientani", ponieważ Pliniusz w swoim katalogu z pewnością nie pominąłby wzmianki o tej kolonii, która znajdowała się najbliżej ze wszystkich, prawie w zasięgu wzroku od Siedmiu Wzgórz, i której przeszła historia była tak ściśle spleciona z historią Rzymu. jeśli jest to poprawne odczytanie, nie ma żadnego dowodu na istnienie takiego miasta jak Verentum. Cramer, I pag. 223, przychyla się do opinii Cluvera. Nie dostrzegłem w tym miejscu żadnych śladów starożytnego zamieszkiwania, etruskich czy rzymskich, nie udało mi się też dowiedzieć, że takie istnieją. Mury są w całości średniowieczne, a grobowców nie ma; w dodatku popioły wulkaniczne i skorupy, z których składa się wzgórze, uniemożliwiłyby budowanie tu grobowców w sposób typowy dla Etrusków. Z Valentano prowadzi droga, zwykła ścieżka dla koni, do Pitigliano, na granicy Toskanii, oddalonego o około dwanaście mil. Mniej więcej w połowie drogi mija się jezioro Mezzano, mały kawałek wody wtulony w zalesione wzgórza, o którym Cluver mówi, że jest to Laces Statoniensis. Pliniusz i Seneka twierdzą jednak, że jezioro to zawierało wyspę, której nie ma jezioro Mezzano, tak że musimy albo odrzucić wniosek Cluvera, albo przypuszczać, że wyspa ta od tego czasu zniknęła i ostatecznie przylgnęło do brzegów jeziora. Podobny proces zachodzi w Lacus Cutiliae, w Sabinie i w siarkowych jeziorach poniżej Tivoli, gdzie masy materii roślinnej, unosząc się na wodzie, przybierają wygląd wysp, a po chwili rejsu zaplątują się w jakąś widoczną skałę lub drzewo na brzegu, przyczepiają się do niego na stałe i osiadają w godnych szacunku częściach terra firma.