Męka Chrystusa (obraz Hansa Memlinga)

Historia

Obraz został zamówiony prawdopodobnie przez Tommaso Portinariego oraz jego żonę Marię, którzy zawarli małżeństwo w 1470. Utożsamiani są z dwiema postaciami w dolnych rogach malowidła. W 1471 urodziła się ich pierwsza córka. Jako że na obrazie nie widnieje żadne z dzieci, badacze wysnuli wniosek, iż został on namalowany między 1470 a 1471.

Pierwszym, który wspomina o tym obrazie jest Giorgio Vasari w dziele Vite (1550). Malowidło znajdowało się wtedy w posiadaniu księcia Cosimo I. Ten podarował je papieżowi Piusowi V, który z kolei ofiarował je konwentowi dominikanów w Bosco Marengo w pobliżu Alessandrii. W 1796 konwent został splądrowany przez żołnierzy francuskich, ale jeden z mnichów ukrył obraz i przechował go aż do 1814. Wtedy dominikanie podarowali dzieło królowi Wiktorowi Emanuelowi I. Gdy w 1832 powstała w Turynie Galleria Sabauda, obraz stał się jednym z jej najcenniejszych eksponatów.

Opis

Na obraz składa się cały szereg epizodów z ostatniego etapu życia Jezusa, aż po jego śmierć, zmartwychwstanie i ukazywanie się uczniom. Począwszy od lewego górnego rogu są to następujące sceny:

• wjazd Jezusa do Jerozolimy
• wypędzenie kupców ze Świątyni Jerozolimskiej
• Ostatnia Wieczerza
• zdrada Judasza
• modlitwa w Getsemani
• pocałunek Judasza
• św. Piotra zapiera się Jezusa
• Chrystus przez Kajfaszem
• Piłat umywa ręce
• biczowanie Jezusa
• ukoronowanie koroną cierniową
• Ecce Homo
• dźwiganie krzyża
• przybicie Chrystusa do krzyża
• Chrystus na krzyżu
• zdjęcie Chrystusa z krzyża
• złożenie ciała Chrystusa do grobu
• zejście do Otchłani
• Zmartwychwstanie
• Noli me tangere
• uczniowie w drodze do Emaus
• ukazanie się Chrystusa nad Jeziorem Tyberiadzkim

Niektóre sceny zachowują charakter prawie baśniowy, który przemienia się w realistyczny dramatyzm dopiero w scenach na Golgocie. Warto zauważyć pewien detal: nad portalem pomieszczenia, w którym Chrystus stoi przed Piłatem, znajdują się płaskorzeźby przedstawiające sąd Salomona. Postać klęcząca w lewym dolnym rogu obrazu to Tommaso Portinari, florencki bankier zamieszkały w Brugii, który zamówił dzieło. W prawym dolnym rogu uwidoczniona jest zaś jego żona Maria Baroncelli.