Największe atrakcje Uzbekistanu

Uzbekistan perła Azji Środkowej zajmująca kluczowe miejsce na Jedwabnym Szlaku. Kraj, w którym można poczuć wiatr pustyni oraz zobaczyć znikające Jezioro Aralskie. Świat błękitnych meczetów, tradycyjnych medres i dawnych fortec kontrastuje ze spustoszeniem, które pozostawiał po sobie reżim komunistyczny.

W Uzbekistanie znajdziemy liczne zabytki kultury oraz cuda natury, które warto zobaczyć. Podpowiadamy, co zwiedzić podczas pierwszej wizyty w tym pięknym kraju.

Taszkent - postsowiecki moloch czy miasto z historią?

Pomnik Timura na koniu nieopodal Muzeum Emira Timura Domena publicznaTaszkent jest stolicą Uzbekistanu i jednym z największych miast Azji Środkowej. Liczy około 2.5 miliona mieszkańców. Zobaczyć tu można współczesne centrum z pomnikiem ofiar wielkiego trzęsienia ziemi z 1966 r., podczas którego znaczna część miasta uległa zniszczeniu. Odbudowano je na wzór sowieckiej zabudowy - monumentalne szarości, prostopadłe ulice, budynki z wielkiej płyty. W centrum mieści się Plac Niepodległości, gdzie kiedyś znajdował się najwyższy pomnik Lenina, zastąpiony obecnie wielką kula ziemską, na której jest zaznaczone tylko jedno państwo – Uzbekistan. Taszkent jako jedyny pośród miast Azji Centralnej może pochwalić się metrem, działającym od 1977 r., a także najwyższą w regionie wieżą telewizyjną.

Głównym walorem historyczno-kulturowym miasta są liczne muzea, przepiękne meczety oraz zapierające dech w piersiach mauzolea. Zobaczyć można medresy: Barak-Khana i Kukeldash z XVI wieku - największe i najlepiej zachowane szkoły koraniczne w tej części świata, meczet Djuma, mauzoleum Hazrati Imam - upamiętniające jednego z pierwszych imamów Taszkentu.

Największą perełką historyczna jest oryginał Koranu Achmana, jeden z czterech najstarszych na świecie egzemplarzy tej Świętej Księgi Islamu. Spisany w VII w. na pergaminie i przechowywany w bibliotece Meczetu Piątkowego. W bibliotece tej znajduje się około 20 tys. cennych ksiąg islamskich – wśród nich także Koran w języku polskim.

Jeżeli ktoś jest miłośnikiem sztuki, na pewno nie będzie się nudzić. Godne polecenia jest Muzeum Emira Timura, Muzeum Historii – największe w mieście, Muzeum Sztuk Pięknych Uzbekistanu z bogatą kolekcję eksponatów od czasów antycznych po współczesne oraz Muzeum Literatury im. Alisher Navoi z licznymi replikami manuskryptów, przykładami kaligrafii perskiej z XV w. i malarstwem miniaturowym.

Będąc w Taszkencie na pewno trzeba odwiedzić wielki bazar Chorsu, największy i najstarszy bazar w tej części Azji, ma on niepowtarzalną atmosferę i ukazuje lokalny koloryt.

Khiva (Chiwa) - miasto twierdza

Pełna zabytków stolica starożytnego Chorezmu. Niegdyś jeden z głównych ośrodków handlowych w regionie Azji Środkowej, obecnie spokojne, majestatyczne miejsce z przepięknym starym miastem Itchan Kala wpisanym na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Na terenie Starego Miasto znajduje się ponad 50 zabytków historycznych oraz około 250 domów pochodzących głównie z XVIII i XIX wieku.

Minaret Kalta Minor w Chiwie / Bosinus / CC-BY-SA-3.0 / Wikimedia Commons

Do najważniejszych zabytków miasta należą XVII-wieczne mury obronne, cytadela Kunya-ark (XVII-XIX w.), mauzoleum Makhmuda Pahlavana, meczet Djuma (XVIII w.), medresy z minaretami Allakuli-khan i Amin-khan oraz pałac Tash-Khovli. Najbardziej znaną budowlą jest potężny minaret Kalta-Minor, który w założeniach miał być największy na świecie, lecz nigdy nie został dokończony. Z najwyższej wieży przy meczecie można dojrzeć urokliwą panoramę okolicy z pustynię Kyzył-Kum.

Bukhara - święte miasto

Cytadela Ark - główna brama / David Stanley / CC BY 2.0 / Wikimedia CommonsMiasto pełne kolorytu, będące ważnym centrum kulturalnym i religijnym regionu. W przeszłości odgrywało ważną rolę handlową na Jedwabnym Szlaku. Ma bogatą historię i wspaniałą architekturę, a Stare Miasto jest przepełnione wspaniałymi budowlami, które niewiele się zmieniły przez ostatnie stulecia. W 1993 roku zabytkowe centrum Bukhary zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Jest jednym z najcenniejszych zespołów architektury islamu w Azji Środkowej i obejmuje około 140 obiektów.

Najstarszym zabytkiem Bukhary jest Cytadela Ark – stara twierdza otoczona murami, która w średniowieczu stanowiła odrębne miasto z pałacem emira, mennicą, meczetami, instytucjami rządowymi. Obecnie znajdują się tu przepiękne minarety, medresy oraz kilkanaście muzeów i galerii.

Medresa Miri-Arab / RK / CC BY-SA 4.0 / Wikimedia CommonsWarto zwiedzić także Mauzoleum Samanidów (najstarsze zachowane mauzoleum muzułmańskie w Azji Środkowej), meczet Magoki-Attori, zespół architektoniczny Poi-Kalyan (obejmujący minaret Kalyan z 1127 r. o wysokości 46 metrów - najwyższy w Uzbekistanie), czy meczet piątkowy Kalyan z XV w. (nieopodal znajdują się także medresy Miri-Arab i Amir-Alimkhan). Wszystko to stanowiący prawdziwą perełką islamskiej architektury.

Jednym z najpopularniejszych miejsc w Bukharze jest kompleks budowli Lyabi-Khauz. Miejsce otoczone restauracjami na świeżym powietrzu i sklepami mieszczącymi się w zabytkowych medresach. Pięknie zdobione wnętrza i wejścia do medres Kukeldash, Nadir Divan-begi, Ulugbek (najstarszej w Azji Środkowej) oraz Abdullazizkhan stanowią ważny element krajobrazu miasta.

Samarkanda - turkusowa perła Uzbekistanu

Legendarne miasto Jedwabnego Szlaku, a także jedno z najstarszych zamieszkanych miast świata, którego początki sięgają VI wieku p.n.e. W czasach świetności największa metropolia Azji Centralnej. Miasto przedstawia piękno islamskiej architektury, w której dominuje turkus i błękit, a wszystkie zabytkowe budowle zachwycają niezwykłym majestatem i prostotą. W 2001 roku Samarkanda została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Sercem miasta jest Registan, imponujący plac otoczony trzema monumentalnymi medresami Ulugbek, Sher–Dor i Tilla-Kari, z których wież rozpościera się niesamowity widok na całą okolicę.

Registan w Samarkandzie. Po lewej medresa Ulugbek, w środku medresa Tilla-Kari, po prawej medresa Sher-dor / Gustavo Jeronimo / CC BY 2.0 / Wikimedia Commons

W Samarkandzie warto zobaczyć także niezwykły kompleks cmentarny Shakhi Zinda, grobowiec Tamerlana - Gur Emir, meczet Bibi Hanim z XV wieku, Mauzoleum Rukhabad oraz pierwsze średniowieczne obserwatorium astronomiczne UlukBek. Wszystkie te atrakcje stanowią wizytówkę Samarkandy i pełnią ważne miejsce w historii kraju.

Shakhrisabz - miasto Tamerlana

Fragment fasady pałacu Ak Saray / Alaexis / CC BY-SA 2.5 / Wikimedia CommonsBędąc w Samarkandzie warto zajrzeć do leżącego 85 km na południe Shakhrisabz - także wpisanego na listę światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO. Miasto to stanowi centrum rozwoju architektury i jest znanym ośrodkiem rzemieślniczym w Azji Środkowej. To tu narodził się największy bohater narodowy Uzbekistanu – Timur Chromy zwany też Tamerlanem. Dzięki niemu miejsce to stało się ważnym ośrodkiem nauki i sztuki.

Warto odwiedzić starówkę, gdzie znajduje się większość zabytków o znaczeniu historycznym m.in.: Muzeum Amira Timura - krypta, w której został pochowany, Ak Saray - pozostałości pałacu z XIV w., w którym mieszkał wódz, zespoły zabytków Dorus Saodat (obejmujący mauzoleum Jahongir i Omar Sheikh) i Dorut Tilovat oraz meczet Kok-Gumbaz.

W obrębie miasta znajduje się czynna łaźnia z XV wieku oraz kryty bazar, gdzie można kupić wszystko, począwszy od lokalnych potraw po bogato zdobione rękodzieło.

Jezioro Aralskie (Muynak) - znikające jezioro

Jezioro Aralskie to słone, bezodpływowe jezioro znajdującym się na terenie Kazachstanu i Uzbekistanu. W czasach świetności ze względu na swoje ogromne rozmiary – 428 km długości i 234 km szerokości, przy maksymalnej głębokości 69 metrów jezioro zwane było Morzem Aralskim.

Cmentarzysko statków - okolice Muynak / upyernoz / CC BY 2.0 / Wikimedia Commons

Dobrą bazą wypadową, by zobaczyć to, co z niego pozostało, jest małe miasteczko Muynak. Niegdyś tętniące życiem 400 tys. miasto portowe, słynące z połowu i przetwórstwa ryb. Dziś żyje tam około 19 tys. ludzi. Miasto otoczone jest piaskiem, a główną atrakcję stanowi cmentarzysko statków na pustyni.

Zapoczątkowany w latach 30. XX wieku Radziecki program mający na celu rozwój gospodarczy kraju, zakładał wykorzystanie w rolnictwie dwóch dopływów Jeziora – Amu-darii na południu, oraz Syr-darii na północy. Źle poprowadzona irygacja pól bawełny i ryżu wysuszyła wielką rzekę Amu-Darię i zasilane przez nią jezioro Aralskie zaczęło znikać. W 2009 roku powierzchnia jeziora wynosiła zaledwie 13.5 tysiąca km², czyli przeszło pięć razy mniej niż w 1960 roku. Nastąpiło skażenia środowiska, zmianom uległ mikroklimat, upadł przemysł i gospodarka. Wysychanie jeziora jest jedną z największych katastrof ekologicznych na świecie. Niegdyś bogate łowiska doprowadziły do powstania dobrze prosperujących miast portowych na wybrzeżu. Obecnie wody jeziora oddaliły się od nich nawet o 100 km, a życie w nich umarło.

Bazary - kwintesencja Jedwabnego Szlaku

By poczuć prawdziwy, orientalny klimat Uzbekistanu warto wybrać się na tradycyjny bazar, których w każdym mieście jest przynajmniej kilka. Ogromna ilość równo poukładanych warzyw, owoców, pistacji, orzechów i aromatycznych przypraw. Stoiska pełne świeżego chleba, nabiału, domowej roboty serów, zachęcają do zakupów. Bazar to raj dla miłośników słodyczy, bakalii, domowej roboty czekolad, chałwy i nugatów z przeróżnymi dodatkami. Spacerując alejkami handlowymi, można spróbować tradycyjnych potraw: samsy (małe bułeczki nadziewane mięsem, podawane na ciepło), manty (pierożki z cienkiego ciasta nadziewane mięsem), szaszłyki baranie i wołowe, kebab, grillowane mięsa podawane z sosem i warzywami, lagman (makaron z mięsem i warzywami gotowany w rosole), pilaw (smażony ryż z kawałkami mięsa i warzywami).

Oprócz smakołyków uzbeckie bazary mają do zaoferowania mnóstwo przepięknego rękodzieła, ceramikę ręcznie malowaną porcelanę w niebieskich i błękitnych kolorach jak mozaiki na meczetach oraz dużo wyrobów z drewna: drewniane ramki, misy, szachy, półki na książki, meble, ozdobne drzwi i kolumny (charakterystyczne dla Khivy). Na miejskich bazarach można kupić także haftowane tkaniny, jedwabne szale, chusty, aksamitne suknie, kamizelki, ręcznie tkane dywany i wyrabiane ubrania z naturalnych futer. Posmakować można także tradycyjnego wina.

Autor: Tim Smith Tagi: Azja, Uzbekistan