Podniesienie krzyża (obraz Rubensa z 1611)

„Podniesienie Krzyża” to tytuł dwóch znakomitych obrazów autorstwa słynnego flamandzkiego malarza Petera Paula Rubensa, powstałych odpowiednio w latach 1610 i 1638. Pierwszy, monumentalny tryptyk, można podziwiać w Katedrze Najświętszej Marii Panny w Antwerpii, w Belgii. Drugi, mniejszy wariant, jest eksponowany w Art Gallery of Ontario w Kanadzie.

Oryginalny tryptyk został zamówiony przez Cornelisa van der Geesta, zamożnego kupca, z przeznaczeniem dla Kościoła św. Walburgi. Podczas panowania Napoleona obraz trafił do Paryża, jednak w 1815 roku powrócił do Antwerpii.

Rubens mistrzowsko oddaje dramatyzm ukrzyżowania Jezusa Chrystusa, przedstawiając jego cierpienie pośród chaotycznej sceny pełnej gapiów i oprawców. Skrzydła tryptyku ukazują postacie świętych, co odzwierciedla wpływy włoskich mistrzów renesansu i baroku, takich jak Caravaggio i Michał Anioł.

Tematyka w pracach Rubensa była kształtowana przez postanowienia Soboru Trydenckiego, który podkreślał triumfalny charakter ofiary Chrystusa. Rubens, znany ze swojego warsztatu z utalentowanymi asystentami, stosował metodyczny proces twórczy: tworzył wstępne szkice (modello), wprowadzał poprawki zgodnie z uwagami zleceniodawcy, a następnie z precyzją wykonywał detale końcowe.

Mniejsza wersja „Podniesienia Krzyża”, ukończona w 1638 roku, różni się od oryginału m.in. dodanymi akcentami kolorystycznymi oraz drobnymi korektami kompozycji. Przypuszcza się, że ten mniejszy obraz mógł być osobistym prezentem dla Cornelisa van der Geesta. Dziś z dumą znajduje się w kolekcji Art Gallery of Ontario.