Fakty o: Kuchnia czeska
Kuchnia czeska podlegała wpływom kuchni krajów sąsiednich: Polski, Bawarii, Austrii, Węgier i Słowacji. Ma ona swoje regionalizmy: czeskie, morawskie i śląskie. Typowy obiad składa się z zupy, najczęściej gulaszowej, flakowej, kapuśniaku, ziemniaczanej, rosołu z różnymi kluseczkami i drugiego dania – knedlików z pieczenią lub roladą.
Zupy
Ważnym daniem obiadowym są zupy – polévki, bazujące na wywarze z mięsa wołowego, wieprzowego, cielęcego z drobiu, a także z ryb. Popularne są zupy podprawiane śmietaną albo zasmażką, na czele z kartoflanką – bramboračka, grzybową – houbová polévka, cebulową – cibulová polévka, czosnkową – česneková polévka i jarzynową – zeleninová polévka. Najsłynniejsza w Pradze jest zupa z flaków (cz. drstkova polevka).
Mięsa i ryby
W kuchni czeskiej używa się różnych gatunków mięsa – pieczenie wołowe, wieprzowe i cielęce; pieczone gęsi, kaczki, kurczaki; rolady, rolki mięsne z nadzieniem, szaszłyki oraz różnego rodzaju kotlety. Restauracje oferują spory wybór dziczyzny, np.dania z sarny czy dzika, ale też takie specjały, jak bażanty i kuropatwy. Potrawy z ryb to smażony karp – smažený kapr albo pstrąg pieczony na maśle – pečený pstruh na másle. Cenionym daniem jest gęś, rzadko spotyka się ryby morskie. Z bardziej wykwintnych dań można polecić pieczeń z polędwicy szpikowanej słoninką, czy dania z dziczyzny: udziec sarny w winie lub zająca w śmietanie.
Potrawy ziemniaczane
W kuchni czeskiej występuje wiele potraw z ziemniaków, gotowanych albo pieczonych oraz dań mącznych na bazie ziemniaków, jak škubánky, chlupaté knedlíky, placki – bramboráki czy zapiekanki ziemniaczane.
Warzywa
Jako dodatek do dania głównego podawane są typowe zestawy sałatek z pomidorów, ogórków oraz jarzyn konserwowych lub marynowanych (słynne znojemskie ogórki). Niemal wszędzie można zamówić bukiet jarzyn – míchaný salat. Wybór sałatek majonezowych.
Desery i ciasta
Z deserów wymienia się pardubickie pierniki, naleśniki – palačinky, racuchy – lívance, wafle karlowarskie – karlovarské oplatky. Popularne ciasta to strudle z nadzieniem owocowym lub makiem.
Piwo
Czeskie piwo jest znane i cenione na całym świecie, ma bogatą tradycję. Pierwsze wzmianki pisemne o piwowarstwie w Czechach pochodzą z początku XI w. Przywilej warzenia piwa otrzymały najpierw tylko klasztory i miasta królewskie. Pierwsze miejskie browary powstały w XIV w. Piwowarstwo nabrało jeszcze większego znaczenia w XVI w. gdy browary w swych posiadłościach zaczęła budować również szlachta. W piwiarniach podaje się sery piwne oraz zakąski na zimno (utopenci czy białe kiełbaski w marynacie). W licznych browarach produkuje się przede wszystkim piwa jasne. Największe browary to: Prazdroj i Gambrinus z Pilzna, Staropramen z Pragi oraz Budvar z Czeskich Budziejowic. Marki lokalne – Radegast, Regent czy Krušovice oraz piwo warzone w Lounach. W czeskich knajpach istnieje zwyczaj zaznaczania kreskami na karteczce kolejnych szklanic.
Inne alkohole
Znane są południowo-morawskie wina produkowane w pobliżu miast: Znojmo, Valtice, Mikulov, Hodonín i Bzenec, a także czeskie z okolic Karlštejna, Roudnicy, Mielnika i Litomierzyc. Z napojów alkoholowych wyróżnia się becherovkę (karlowarski likier ziołowy), fernet (gorzki żołądkowy likier) i śliwowicę. Dużą popularnością cieszy się czeski rum.
Charakterystyczne dania
- knedliki bułczane (houskove knedlíky), ziemniaczane (bramborové knedlíky), owocowe (ovocné knedlíky)
- vepřo-knedlo-zelo, potoczny skrót wieprzowego pieczonego mięsa z knedlikami oraz duszoną kapustą
- svíčková (polędwica wołowa z sosem śmietankowym)
- sosy śmietankowe – oprócz svíčkovego grzybowy, koperkowy, kura na papryce (istotny jest znowu sos)
- golonka (vepřové koleno) peklowana, wędzona (uzené koleno) i pieczona (pečené koleno)
- twarożki ołomunieckie smażone w cieście piwnym
- ser smażony
- nakládaný hermelín – ser marynowany
- utopenci – kiełbasa w zalewie kwaśnej
- zupa ziemniaczana, pomidorowa, soczewicowa, gulaszowa, flaki, czosnkowa (česnečka), cebulowa, rybna (niektóre zupy smakują i wyglądają inaczej niż polskie wersje, zwłaszcza zupa pomidorowa)
- piwo
- becherovka
- burčák – sfermentowany winny moszcz
- koláč
- buchty (rodzaj drożdżówek)
- frgál – specjalny rodzaj kołacza na Wołoszczyźnie Morawskiej (Valašsko)
- štrúdl
- tatranky – wafelki
- lázeňské oplatky
- hořické trubičky
- rakvičky se šlehačkou – ciasteczko w kształcie trumienki z bitą śmietaną
Ciekawostki
- kawa parzona jest głównie po turecku, często podawana jest w grubych szklankach na białym spodeczku
- specyfiką kuchni czeskiej jest duża ilość kminku
Polskę